Corona virüsü salgınına karşı koruyucu silahlardan en önemlisi maske… Ancak maskeler doğru kullanılmadığında bazı sağlık sorunlarına yol açabiliyor ve koruyuculuğunu kaybediyor. Konu ile ilgili bilgiler veren Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. İftahar Köksal, yaz aylarında maske kullanımı konusunda dikkat edilmesi gereken noktalara değindi ve maske çeşitleri ile ilgili bilgiler verdi. Peki maskenin kalitesi nasıl anlaşılır?
“Covid-19’da bulaşma solunum sekresyonları ile burun akıntısı, hapşırma ve öksürmeyle virüs bulunan damlacıkların etrafa yayılmasıyla meydana gelmektedir. Maske bu damlacıkların etrafa yayılmasında önemli bir bariyer görevi görmektedir. Yine de tek başına maske kullanılması, COVID-19’a karşı yeterli düzeyde koruma sağlamak için yeterli değildir.” uyarısı yapan Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. İftahar Köksal, maskenin esas görevinin hasta kişinin hastalığı bulaştırmasını engellemeye yardımcı olacak önlemlerden biri olduğunu vurguladı.
Etkili bir korunmanın maskenin yanında sosyal mesafe ve el hijyeni ile mümkün olabileceğibi belirten Prof. Dr. Köksal, masekelerin koruyuculuk özelliklerini şöyle anlattı:
Maskenin koruyuculuğu maskenin cinsine göre ve kişinin davranış biçimine göre değişmektedir. N95 maskelerde bu oran yüzde 97’ye kadar çıkmaktadır. Ancak N95 maskeler sadece hastanelerde özel durumlarda kullanılması gereken maskelerdir. Cerrahi maske olarak bilinen maskelerin koruyuculuğu, çalışmalar incelendiğinde yüzde 35 ila yüzde 77 arasında değişmektedir. Her iki tarafın maske takması ile bu oran biraz daha artabilir.
MASKE TAKILMASININ ZORUNLU OLDUĞU DURUMLAR
Pandemi devam ettiği sürece maske takmanın zorunlu olduğunu belirten Prof. Dr. Köksal, açık havada, kimsenin olmadığı ortamlarda veya kalabalık olmayan ve diğer kişilerle en az 1 metre mesafe sağlanabiliyorsa maske takmanın zorunlu olmadığını belirtti. Prof. Dr. Köksal maskenin mutlaka takılması gereken durumları ise şu şekilde sıraladı;
-Sağlıklıysanız ve COVID-19 enfeksiyonu şüphesi olan bir kişiyle ilgileniyorsanız,
– Öksürük veya hapşırık gibi durumlara sahipseniz,
-Toplu taşıma araçlarını kullanıyorsanız,
– Market, AVM, eczane veya hastane gibi ortak alanlarda iseniz kesinlikle maske takmalısınız.
– Dışarı maske takmadan çıkmamalısınız.
MASKE TAKMANIN DEZAVANTAJLARI NELER?
“Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından yapılan açıklamalara göre; maske takmak insanlarda yanlış bir korunma algısına yol açabilir. Kişiler maske takmak suretiyle virüslere karşı korunduklarını sanarak, aslında hastalanma risklerini artırabilirler. DSÖ bu nedenle maske takanların genel hijyen kurallarını ihmal etmemelerini, sürekli ellerini yıkamalarını, sosyal mesafeyi korumalarını ve risk grubundaki insanlardan uzak durmalarını önermektedir.” açıklamasını yapan Prof. Dr. Köksal, yaz aylarına maske kullanımı ile ilgili şu uyarıları yaptı:
Evet sıcaklarda maske takmak zorlaştı. Maskelerin sıcakların da etkisi ile maalesef usulüne uygun kullanılmadığını görüyoruz. Ağız ve burunu kapamayan maskelerin hiçbir koruyucu etkisinin olmadığını belirtmek isterim. Yaz aylarında da daha önceki dönemlerde olduğu gibi maskelerin ağız ve burunu kapatacak şekilde kullanılması gerekmektedir.
NANE YAĞI DAMLATMAYIN
Maske el hijyeni sağlandıktan sonra takılmalıdır. Her ne nedenle olursa olsun maskelere dokunulması ya da kolonya, nane yağı, parfüm gibi maddelerin damlatılması tıbben önerilen yaklaşımlar değildir.
KUMAŞ MASKELER GÜVENLİ Mİ?
Yaz aylarında kullanılan maskelerin farklı bir türü yoktur. Maskelerin standart özellikleri yaz veya kışa göre farklı değildir. Kumaş maskeler her ne kadar bir bariyer oluştursa da ne kadar koruduğu kesin olarak bilinmemektedir. Eğer kumaş maskeler kullanılacaksa gözeneklerine dikkat etmek ve sık dokunmuş olanları tercih etmek gerekir.
Naylon kumaşlardan yapılan maskeler yazın çok terleteceğinden tercih edilmemelidir. Pamuklu veya ipek kumaştan yapılanlar tercih edilmelidir.
MASKENİN KALİTESİ NASIL ANLAŞILIR?
Maskenin kalitesini belirlemek için şu basit yöntem uygulanabilir; takıldıktan sonra maskenin hemen önüne el yaklaştırılıp, nefes verildiğinde, avuçta nefesinizin sıcaklığını hissediyorsanız o maskenin koruyuculuğu iyi değildir. Kumaşın kalınlığına göre, çift veya üç kat kumaştan yapılabilir.
Maskeler kirlendiğinde veya ıslandığında hemen değiştirilmelidir. Bunun dışında kullanıp süresine bağlı olarak mümkünse günde iki kez ya da bir kez değiştirmek yerinde olur. Yani kumaş maskeler en iyimser durumda günlük kullanılmalı ve mutlaka gün sonunda yıkanmalıdır.
MASKE KULLANIMINDA TERLEME DURUMUNDA NELERE DİKKAT EDİLMELİ?
Terleme durumunda maskeler ıslanacaktır. En kısa sürede değiştirilmesi gerekmektedir. Nemlenen maskeler deri bakterilerinin enfeksiyon yapmasına ve gözeneklerin tıkanmasına, deri aşınmasına yol açabilir.
Sıcak havalarda maske kullanımında hangi hatalar hangi sağlık sorunlarına yol açabilir? Hangi hataları asla yapmayalım?
Maskelere dokunulması, terleyince çıkarılması ya da çene altına indirilmesi, burnun açıkta bırakılması sıkça yapılan hatalar ve el hijyenine de uyulmadığı için virüs bulaştırma riskini artıracaktır.
Hastanelerde kullanılması gereken N95 ve benzeri maskeler günlük kullanım için uygun olmayan maskelerdir ve CO2 zehirlenmesine yol açabilirler. O nedenle dışarıda kesinlikle kullanılmamalıdır.
Maske tek başına koruyucu değildir. Sosyal mesafe ve el hijyeni korunmanın önemli diğer parçalarıdır. Toplu taşım araçlarında risk yüksek olduğundan maske takılmak zorundadır. Eğer gidilecek yere yürüyerek gitmek mümkünse yürümeyi tercih etmelidir. Yürürken de sosyal mesafeye dikkat edilmelidir. Uygun koşullar olduğunda kısa süreli de olsa el hijyenine dikkat ederek maske çıkarılabilir.
Unutulmamalıdır ki önlemlerden verilecek her taviz bulaşma riskini artıracaktır. COVID-19 salgını bağlamında, maske kullanımından bağımsız olarak herkesin yapması gereken önlemleri hatırlatmak isterim:
İnsan gruplarından ve kalabalık alanlardan kaçının;
Diğer insanlarla, özellikle hasta olanlarla en az 1 metre fiziksel mesafeyi koruyun;
Eller görünür şekilde kirli değilse, alkol bazlı dezenfektan veya sabun ve su kullanarak ellerinizi sık sık temizleyin;
Öksürürken veya hapşırırken burnunuzu ve ağzınızı kolunuzla veya kağıt mendille kapatın, hemen sonra ellerinizi temizleyin;
Ağzınıza, burnunuza ve gözlerinize dokunmaktan kaçının.
Her şeyden önce, hastalığın bulaşması hakkında bilgi sahibi olun, yetkililere ve onların tavsiyelerine dikkat edin ve en iyi uygulamaları takip edin ve teşvik edin.