Türkiye’ye çanta içinde nasıl 300 bin euro sokulabiliyor?

Türkiye’ye çanta içinde nasıl 300 bin euro sokulabiliyor? / Haberin Peşinde Urfa

İstanbul’da taksinin içinde bir çantada 300 bin euro (2,8 milyon TL) bulunması gündem olurken akıllara ‘bu kadar para bavulla nasıl Türkiye’ye gelebilir’ sorusu geldi. Yurt dışından getirilen paralarda yolcunun beyanı esas kabul ediliyor fakat otoriteler paranın kaynağını sorgularsa kanunlar oldukça sıkı.

Cumartesi gecesi İstanbul Havalimanı’na iniş yapan Finlandiya pasaportlu Hassan Sakarie Abdullah çevirdiği bir ticari takside 300 bin euro unuttu.

Taksinin sürücüsü Engin Olgaç müşterisini Aksaray’da bir otele bıraktıktan sonra taksisini yıkamaya götürdü ve orada içi para dolu valizi fark etti.

Üç bankaya toplamda 70 bin TL kredi borcu olduğunu anlatan Olgaç müşterisinin kaldığı otele giderek parayı hiç düşünmeden teslim ettiğini söyledi.

Parasını teslim almanın mutluluğu ile cimrilik sınırlarını da biraz zorlayan Hassan Sakarie Abdullah taksiciye 50 euro bahşiş verdi.

Buraya kadar her şey, erdemli bir davranışın hikayesi olarak görülebilir fakat asıl dikkat çeken şey bir turistin içi binlerce euro dolu çanta ile elini kolunu sallayarak Türkiye’ye giriş yapabilmesi.

Taksi sürücüsü Engin Olgaç/Fotoğraf: İHA

KANUN ‘KİŞİNİN BEYANI ESASTIR’ DİYOR

15 Nisan 2015 tarihli Gümrük Muhafaza Müdürlüğü Genelgesi’ne göre kişilerin yurt dışından Türkiye’ye yüklü miktarda döviz getirdiklerinde savcılığa bilgi verme maddesi çıkarıldı. Söz konusu genelgede ayrıca kişilerin paranın kaynağına ilişkin beyanlarının esas olarak kabul edilmesi gerektiği ifade edildi.

Gümrük idaresi beyanın aykırı olduğunu tespit ederse en az iki memur tarafından tutanak tutacak ve konu Mali Suçları Araştırma Kurumu’na (MASAK) bildirilecekti.

Düzenleme başta muhalefet olmak üzere ‘Türkiye’yi kara para cenneti’ yapabileceği endişesi ile ciddi şekilde eleştirildi.

Kanunun çıktığı dönemlerde şimdi CHP Sözcüsü olarak görev yapan Faik Öztrak şu açıklamada bulunmuştu: AKP’nin 13 yıllık iktidar döneminde ülkeye giren kaynağı belirsiz net para miktarı ise 36,3 milyar dolardır. İktidar, 32 Sayılı Kararname’de yaptığı değişikliklerin ve muazzam kaynağı belirsiz para girişlerinin nedenlerini kamuoyuyla derhal paylaşmalıdır.

KANUN REVİZE EDİLDİ

Kanunun tepki çekmesi ve uygulamada gözüken bazı aksaklıklardan dolayı Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü 2016/1 sayılı genelgesinde bazı düzenlemelere gitti.

Bu düzenlemeye göre uygulama sıkılaştırıldı ve yurt dışından alınan bir kredi, kişisel sermaye niteliğindeki kişisel borçlar, armağan, hediye, bağış, çeyiz, gelin ve güveyin karşı tarafa verdiği para, miras, veraset veya kalan mal ve göçmen işçilerin kendi ülkesindeki borçlarını tasfiyesine yönelik ödemeler ve göçmenlerin varlıkları gibi nakit paraların, gümrük giriş noktalarından yurda getirilmesi yasaklandı.

Düzenlemede yolcuların yanlarında getirdikleri paraya ilişkin beyanlarının esas alınması gerektiği vurgulanırken getirilen nakdin kredi veya kişisel sermaye olmaması gerektiğinin altı çizildi.

Nakdin kaynağının, yurt dışından alınan bir kredi veya kişisel sermaye hareketi olduğunun beyan edilmesi halinde, bu durum Nakit Beyan Formu ile kayıt altına alınıyor ancak paranın yurda girişine izin verilmiyor. Yani kanunlara göre kredi ve kişisel sermayenin bankacılık sistemi üzerinden yurda aktarılması gerekiyor.

HANGİ PARANIN YURDA SOKULMASI SERBEST?

Mal ve hizmet ihracat bedeli, transit ticarete ilişkin kazançlar, yabancı sermaye bedeli veya bankacılık sistemi vasıtası ile getirilenler hariç olmak üzere diğer kaynaklardan temin edilen nakdin gümrük giriş noktalarından yurda getirilmesi serbest. Girişi serbest olan paralar için doldurulan nakit beyan formlarına ‘ihracat bedeli’ veya ‘yabancı sermaye bedeli’ yazılması gerekiyor.

KİMLERDEN AÇIKLAMA YAPMALARI İSTENİYOR?

5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun ve İlgili Mevzuat Kapsamında Uyulması Gereken Hususlar’a göre, idarece yapılan risk analizi, ilgili personelin değerlendirmesine göre örnekleme yoluyla da yapılabilir. Yolcular paranın kaynağı hakkında bilgi vermekten imtina ederse üst ve eşyaları aranabilir.

YOLCU PARANIN KAYNAĞINI AÇIKLAMAZSA?

Yolcu nakit paranın kaynağına ilişkin olarak herhangi bir açıklama yapmaması durumunda ise hakkında tutulan tutanağın bir kopyası MASAK’a gönderiliyor. Açıklanmayan miktarın yüzde 10’u kadar bir kısmı idari para cezası olarak kesiliyor ve kalan paraya da el konuyor. Ayrıca Türk Parasının Kıymetini Koruma Kanunu kapsamında olay Cumhuriyet Savcılığı’na da bildiriliyor. Ticaret Bakanlığı geçen mart ayında gümrüklerde nakit işlemlerine ilişkin kontorllerin artırılması amacıyla görevli personelin olaya daha hassas yaklaşması gerektiğini vurguladı.

YURT DIŞINA BİZ NE KADAR NAKİT ÇIKARABİLİRİZ?

Türkiye’den yurt dışına çıkacak olan biri 25 bin TL veya 10 bin euro üzerinde bir miktar ile yurt dışına çıkarılıyorsa parayı beyan etmek zorunda. Yurt dışına çıkarılmakta olan nakit ile ilgili olarak gümrük idaresi tarafından açıklama istenebilir. Gümrük idaresince istenen açıklamanın eksik yapıldığının veya hiç yapılmadığının anlaşılması halinde, Nakit Açıklama Tutanağı düzenlenir. Nakit Açıklama Tutanağı en az iki memur ile açıklamada bulunan yolcu tarafından imzalanır. Tutanakların bir örneği Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı’na gönderilir.

HANGİ PARALAR YURT DIŞINA ÇIKARILAMAZ?

1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma hakkındaki kanuna göre yurt dışına çıkarılacak yerli sermaye , kişisel sermaye niteliğindeki kişisel borçlar, armağan, hediye, bağış, çeyiz, gelin ve güveyin karşı tarafa verdiği para, miras, veraset veya kalan mal ve göçmen işçilerin kendi ülkesindeki borçlarını tasfiyesine yönelik ödemeler ve göçmenlerin varlıkları, yurt dışına verilecek krediler, Dışarıda yerleşik kişilerin, (yurt dışındaki yatırım ortaklıkları ve yatırım fonları dahil) sermaye piyasası mevzuatına göre yetkili bulunan bankalar ve aracı kurumlar vasıtası ile satın alacakları, satacakları her türlü menkul kıymetler ile diğer sermaye piyasası araçlarını ve bu kıymetler ve araçlara ait gelirler ile bunların satış bedelleri, dışarıda yerleşik kişilerin Türkiye’de satın aldıkları veya sahip oldukları gayrimenkul ve gayrimenkule bağlı ayni hakların gelirleri ve satış bedelleri, Türkiye’de yerleşik kişilerce yurtdışında gayrimenkul ve gayrimenkule bağlı ayni hakların alış bedelleri, Gümrük çıkış noktalarından çıkarılamaz. Bu kapsamdaki nakit ancak bankacılık sistemi vasıtasıyla çıkarılabilir.

‘500 EURO VERSEK ADAM TERS BAKIYOR’

Sözcü Gazetesi yazarı Nedim Türkmen İngiltere ve ABD gibi ülkelerin yurt dışından ülkeye para sokulması gibi konularda son derece hassas olduğunu belirtirken, konu hakkında şu ifadeleri kullanıyor: Türkiye, suç gelirlerinin aklanması ile mücadele ve şeffaflık konusundaki performansı nedeniyle Avrupa Birliği’nin gri listesinde yer almaktadır. Birleşmiş Milletler Mali Eylem Görev Gücü’nün yaptığı denetimlerde, Türkiye 12 başlıktan 9’unda sınıfta kalmıştır. Türkiye’ye ev ödevleri verilmiş ve bu ödevlerin yapılmasından sonra tekrar değerlendirme yapılacağı ifade edilmiştir. Türkiye, yerli ya da yabancıların rahatlıkla para girişi yapabildiği bir ülkedir. Gümrük kapısına tırı dayayıp, içinde 10 milyon Euro var deyip, nakit beyan formunu imzalarsanız, hiç kimsenin engellemesi ile karşılaşmadan tır ve paralarla ülkeye girebilirsiniz. Kaynağı belli olmayan döviz girişi istatistiklerinde bazı aylarda bu rakamlar 11 milyar doları bulmuştur. Gelişmiş ülkeler, ülkelerine nakit para girişinde ciddi kısıtlamalar getirmişlerdir. Çoğunlukla ülke vatandaşları banka kartı kullanmaktadır. 3-5 yıl önce Avrupa Birliği üyesi ülkelere seyahate gittiğimizde alışverişten sonra satıcıya 500 Euro verdiğimizde, satıcının ters ters baktığı hala hafızamızdadır. Türkiye, paranın üzerinde kara mı ak mı olduğu yazmıyor, dolayısıyla yeter ki para gelsin anlayışını sürdürmeye devam ediyor. Biz ‘ülkeye para girsin de nasıl girerse girsin’ diyoruz. Görünmeyen yüklü miktarda para girişi oluyor ülkeye. Bu paralar 11 milyar doları buluyor bazen. Biz Avrupa’ya çıkınca 500 euro versek adam ters ters yüzümüze bakıyor bize ‘parayı nereden buldun’ gibi, adamlar o kadar hassas’ ifadelerini kullanıyor.

ABD’DE DURUM NE?

Amerika Birleşik Devletleri’ne giden bir yolcunun üzerinde 10 bin dolardan fazla nakit varsa bunu beyan etmesi gerekir. Yolcu iki kişi birlikte seyahat ediyorsa ve yine 10 bin doların üzerinde bir para taşıyorsa yanında bunu da beyan etmesi gerekir.

AVRUPA BİRLİĞİ’NDE DURUM NE?

15 Haziran 2007 tarihinden itibaren geçerli olan Avrupa Tüzüğü’ne göre yanında nakit olarak 10.000 € veya daha fazlasının taşıyan bütün yolcular AB giriş ve çıkışlarında bu meblağı beyan etmelidirler. Yazılı beyanınız AB’ye giriş yaptığınız veya onu terk ettiğiniz kontrol noktasında bulunan gümrükte tamamlanmalı ve teslim edilmeli