Sosyal Anksiyete Bozukluğu yani sosyal fobi, bireyin başkaları tarafından yargılanabileceği kaygısını taşıdığı toplumsal ortamlarda mahcup ya da rezil olacağı konusunda belirgin ve sürekli korkusunun olduğu bir kaygı bozukluğudur. En sık görülen psikiyatrik hastalıklardan biridir ve yaşam boyu görülme oranı % 2 ila 13 arasındadır. Şimdi, çoğunlukla erken ve geç ergenlik dönemleri arasında ((10-17) başlayan sosyal fobi belirtileri ve tedavisi ile ilgili merak edilenlere bir göz atalım
Bazı sosyal durumlarda kendinizi gergin hissetmeniz normaldir. Örneğin, biriyle randevuya çıktığınızda ya da kalabalık bir ortamda sunum yaptığınızda, midenizde kelebeklerin uçuştuğu hissine kapılabilirsiniz. Ancak sosyal fobi olarak da adlandırılan sosyal anksiyete bozukluğunda; günlük etkileşimler, başkaları tarafından eleştirilmek veya yargılanmaktan korktuğunuz için kaygı, korku ve utanç duygusu yaratır. Bu günlük hayatınızı devam ettirmenize engel olacak durumlara yol açabilir. Yaşadığınız yoğun stres, iş, okul ve diğer yaşamınızı ve aktivitelerinizi etkileyebilir. Peki, sosyal fobi belirtileri nelerdir? Sosyal fobi tedavisi ile ilgili bilinmesi gerekenler haberimizde…
SOSYAL FOBİ HAKKINDA
– Başkaları tarafından yargılanmaktan çok korkuyor musunuz?
– Günlük sosyal durumlara karşı bilinçli olmadığınızı mı düşünüyorsunuz?
– Yeni insanlarla tanışmaktan kaçınıyor musunuz?
En az altı aydır bu şekilde hissediyorsanız ve bu duygular, işteki veya okuldaki insanlarla iletişim kurmak gibi günlük görevlerinizi yerine getirmenizi zorlaştırıyorsa, sosyal fobiniz olabilir.
Sosyal fobi (sosyal anksiyete bozukluğu olarak da bilinir) yaygın bir tür kaygı bozukluğudur. Başkaları tarafından izlenme ve yargılanma konusunda yoğun ve sürekli bir korkudur. Bu korku işi, okulu ve günlük faaliyetlerinizi etkileyebilir. Arkadaş edinmeyi ve sürdürmeyi bile zorlaştırabilir.
Sosyal anksiyete bozukluğu olan kişilerin sosyal durumlarda sahip oldukları korku, bunu kontrol etme yeteneklerinin de ötesinde olduğunu hissedebilecekleri kadar güçlüdür. Sonuç olarak, işe gitme, okula gitme veya günlük işleri yerine getirmede çok zorlanırlar.
Sosyal fobisi olan insanlar, bu ve bunun benzeri durumlarda bazen haftalarca endişelenebilirler. Bazen, kendilerini utandıracak bir şey yapmak zorunda kalabileceklerini düşündükleri yerlerden veya olaylardan uzak dururlar.
Bozukluğu olan bazı insanlar ise sosyal durumlardan dolayı endişe duymazlar, bunun yerine performanslarıyla ilgili kaygılara sahiptirler. Konuşma yapmak, spor aktivitesi veya sahnede müzik aleti çalmak gibi durumlarda fiziksel endişe belirtileri gösterirler. Sosyal fobi genellikle aşırı utangaç olan insanlarda ergenlik veya gençlik döneminde başlar.
Foto: shutterstock
SOSYAL FOBİ (SOSYAL ANKSİYETE BOZUKLUĞU) BELİRTİLERİ
Duygusal ve davranışsal belirtiler
Sosyal anksiyete rahatsızlığı olanlarda belirtiler ve semptomlar kalıcı olabilir.
Bunlar:
– Yargılanabileceği bir durum korkusu
– Kendisini utandırmak veya küçük düşürmekten endişe etmek
– Yabancılarla etkileşim veya konuşma korkusu
– Başkalarının endişeli olduğunuzu fark edeceğinden korkma
– Kızarma, terleme, titreme veya titrek bir ses gibi utanmasına neden olabilecek fiziksel semptom korkusu
– Utanç korkusundan bir şeyler yapmaktan veya insanlarla konuşmaktan kaçınmak
– İlgi odağı olabileceği durumlardan kaçınma
– Korkulan bir faaliyet ya da olayın beklentisinden kaygı duymak
– Yoğun bir korku veya kaygı ile sosyal bir duruma katlanmak
– Sosyal bir durumdan sonra performansını gözden geçirmek ve etkileşimdeki kusurları tanımlamak için zaman harcamak
– Sosyal bir durum sırasında olumsuz bir deneyimden en kötü sonuçları beklemek
Çocuklar yetişkinlerle veya akranlarıyla etkileşimlerinde endişe, ağlama, öfke nöbetleri geçirebilir, ebeveynlerine yapışarak veya sosyal ortamlarda konuşmayı reddedebilirler.
Fiziksel belirtiler
Fiziksel belirti ve semptomlar bazen sosyal anksiyete bozukluğuna eşlik edebilir.
Bunlar:
– Yüz kızarması
– Terleme
– Ağız kuruluğu
– Çarpıntı
– Nefes kesilmesi
– Nefes darlığı
– Mide ve bağırsak sisteminde rahatsızlık
– İshal
– Kas gerginliği
– Titreme
Sosyal fobiyi tetikleyen sosyal durumlar ise şunlardır:
– Toplum içinde telefonla görüşme
– Küçük bir grup etkinliğinde yer alma
– Toplum içinde yemek yeme
– Toplum içinde bir şeyler içme
– Yetkili biri ile konuşma
– Dinleyiciler önünde konuşma, rol yapma – Partiye/ eğlenceye gitme – Başkaları tarafından izlenirken çalışma
– Başkaları tarafından izlenirken yazma
– Çok iyi tanımadığı biriyle telefonda görüşme
– Çok iyi tanımadığı biriyle yüz yüze konuşma
– Yabancılarla karşılaşma – Genel tuvaletleri kullanma – Birilerinin oturduğu odaya girme
– İlgi odağı olma – Bir toplantıda hazırsızlık konuşma yapma
– Yetenek, yeti veya bilgi testine tabi tutulma
– İyi tanımadığı birine onaylanmadığını veya aynı düşüncede olmadığını ifade etme
– Çok iyi tanımadığı birinin gözlerinin içine bakma – Önceden hazırlanmış bir raporu bir gruba sözel olarak sunma
– Romantik veya cinsel ilişki amacıyla birini tavlamaya çalışma
– Alınan bir malı parasını geri almak üzere iade etme – Parti / davet verme
– Israrlı bir satıcıya karşı koyma
Foto: shutterstock
SOSYAL FOBİ TEDAVİSİ
Sosyal fobide ilaç tedavisi ve psikoterapi (konuşmaya dayalı ruhsal tedavi) uygulanır. Hastanın durumuna göre bazen tek başına psikoterapi, bazen ilaç tedavisi uygulansa da genelde her ilisinin beraber uygulanmasında başarı daha yüksektir. İlaç tedavisinde özellikle serotonin sistemi üzerinde etkili olan ilaçlar seçilir. Tedavinin ilk günlerinde hafif bulantı, baş ağrısı, uyku bozukluğu, midede huzursuzluk gibi geçici yan etkiler oluşabileceği, zamanla bu belirtilere vücudun alışabileceği hastaya bildirilir. Bu ilaçlar bağımlılık yapmaz, kalıcı hasar veren yan etkileri yoktur. İlaç etkisinin ortaya çıkması için iki-üç hafta kadar beklemek gerekir. İlacın etkili olup olmadığına karar vermek için en az 10 hafta süre geçmelidir. Tedavi süresi, ortalama 9-12 aydır.
Sosyal fobide en sık uygulanan terapi şekli; Olumsuz düşünce kalıplarını ve davranışlarını tanımlamanıza ve değiştirmenize yardımcı olan bir terapi şekli olan bilişsel davranışçı terapidir. Davranışsal terapide ise model olma, yakınmaların üstüne gitme, belirtileri daha net algılayabilmesi için rol oynama, gevşeme eğitimi, sosyal beceri eğitimi gibi her hastada farklı uygulanabilecek yöntemler vardır. Ayrıca aile ve grup terapisi de uygulanabilir.
