Aylardır kapalı olan lokantaların açılmasıyla haziran ayında enflasyon yükseldi. Çalışmadıkları aylar yüzünden dükkanlarını yüklü bir borç ile açan lokantacılar yeni zamların geleceğini söylüyor. Bursa Esnaf Sanatkarlar Odası Birliği (BESOB) ve Lokantacılar Odası Başkanı Arif Tak zamların kış ayında etkisini daha çok hissettireceğini belirtirken, “Sebze şimdi ucuz idare ediliyor ama yaz bittikten sonra tabii her şey pahalı olacak” diye konuştu. Sözcü muhabirleri yurdun dört bir yanından lokantacılarla ‘yeni normal’i konuştu.
Halil ATAŞ
Evren DEMİRDAŞ
Kemal ATLAN
Uğur ENÇ
Haziran ayının başında kontrollü normalleşme ile birlikte lokantacılar kapılarını bin bir dert ile açtı. Aylardır ödedikleri kiraları ve çalışanların sigorta primleri ile kepenklerini borç ile açan lokantacı esnafı, müşterileri kaçar endişesiyle fiyatlarına zam da yapamadığını söylüyor. Lokantacılar, “Bize karışmayın yoksa kış ayını göremeyiz” derken, bir yandan da kara kara nasıl geçineceğini düşünüyor. Hepsinin ortak görüşü ise zam yapma noktasında. Sözcü muhabirleri Bursa’dan Edirne’ye, Elazığ’dan Eskişehir’e kadar Türkiye’nin dört bir yanından lokantacılar ile ‘yeni normali’ konuştu.
“AÇMADIĞIMIZ DÜKKANIN KİRASINI ÖDEDİK”
Bursa’da lokanta işletmecisi olan Soner Akdağ, “Pandemi sürecinde kısıtlamalar getirildi, lokantalar kapandı. Bu sürede etten, bakliyata, temizlik malzemelerinden, suya, elektriğe kadar her şeye zam yapıldı. Açmadığımız dükkanın kirasını ödedik. Suyunu, elektriğini ve doğalgazını ödedik. Bu sürede 24 TL olan tereyağı 58 TL oldu, 20 TL’ye aldığımız kelle 48 TL, 12 TL’ye aldığımız kuru fasulye 25 TL, 48 TL’ye aldığımız dana eti 60 TL, 55 TL’ye aldığımız kuzu eti 80-85 TL’ye yükseldi. Ancak biz yemeklerimize zam yapamadık. Kuru fasulyeyi hâlâ 10 TL’den mercimek çorbasını da 8 TL’den veriyoruz. Zam yapsak bu kez müşteri gelmeyecek. Zaten iş yok. Şu an lokanta, yiyecek grubu ve kafelere el atılmasın kimse bu kışı görmez” dedi.
Soner Akdağ
“SİNEMİZE ÇEKTİK BEKLİYORUZ”
Bursa Esnaf Sanatkarlar Odası Birliği (BESOB) ve Lokantacılar Odası Başkanı Arif Tak, “Bizdeki fiyat tarifesi çok değişiktir. Üyelerimiz hemen tatbik etmezler, ihtiyacı oldukça kademe kademe yukarı doğru çıkarlar. Verilen fiyat tarifeleri normalde üst tarifedir. Dolayısıyla bu süreçte biz zam da vermedik. Gıda ve diğer ürünlere de zam var. Lokantalar kapalı kaldılar. Kira düşünün, vergi düşünün, sigorta primini düşünün, çalışanın maaşını düşünün. Personele seni çıkartacağım da diyemiyorsun. Yarın açacağım dediğinde kalifiye eleman bulamazsın. Hakikaten çok sıkıntılar çektik ve bu sıkıntıları da sinemize çekiyoruz. Sebze şimdi ucuz idare ediliyor ama yaz bittikten sonra tabii her şey pahalı olacak” dedi.
“İNSANLAR TÜKETİM NOKTASINDA TEDİRGİN”
Elazığ Lokantacılar ve Tatlıcılar Odası Başkanı Zülfü Tarhan, Sözcü’ye şu değerlendirmelerde bulundu.
Tarhan, “Pandemi sürecinden sonra malzeme fiyatlarında artış oldu ki etin kilosu 42 lirayken 46 liraya çıktı. Biz lokanta sektörü olarak bir yemeği satıyoruz o ama o yemeğin içerisinde yağı, tuzu, biberi, salçası derken on çeşit ürün kullanıyoruz. Her kaleme bir lira zam geldiği zaman bu bize 10 lira olarak geri yansıyor böyle bir şansızlığımız var. Bunun yanı sıra bizler de zam uygulamak zorunda kaldık ama çok cüzi zamlar getirdik fazla bir zam bindiremedik çünkü bir yandan insanların alım gücü düştü, bir yandan corona salgınından dolayı insanlar tüketim noktasında tedirgin davranıyorlar” açıklamasında bulundu.
Zülfü Tarhan
ELAZIĞ ESNAFI: AYAKTA KALABİLMEK İÇİN CÜZİ MİKTARDA ZAM YAPTIK
Bunun yanı sıra tutup mevcut fiyatlara zam yapınca ister istemez müşteri ve ciro kaybı yaşıyoruz. Böyle olunca da bizlerde çok fazla kullanmış olduğumuz ürünlere gelen zamları kendi işletmelerimizde çok fazla yansıtamadık. Ama mecburen ayakta durabilmek adına bizlerde cüzi rakamlarla zamlar yaptık. Vatandaş bu zamlara çok büyük tepki göstermedi çünkü az önce dediğim gibi çok abartılı zamlar uygulamayınca vatandaş durumu anlayışla karşıladı çünkü onlarda mevcut durumun farkında. Kaldı ki bizim kullandığımız ürünleri vatandaş da mutfağında kullandığı için yapılan cüzi zamları çok fazla yadırgamadılar.”
ESKİŞEHİR ESNAFI: ÖNÜMÜZDEKİ GÜNLERDE ZAM YAPACAĞIZ
Eskişehir Lokantacılar Oda Başkanı Bahar Bilen, şu anda Eskişehir lokantalarında fiyatların zamsız fiyatlar olduğunu söyledi. Önümüzdeki günlerde zam yapacaklarını ifade eden Bilen, “Yaklaşık 4 aydır pandemiden dolayı dükkanlarımız kapalı. Hiçbir geliri olmayan meslektaşlarımız bu süreçte çok zor duruma düştüler. Bakliyata ve dövize gelen zamlar, temel gıda maddelerine gelen zamlar var. Bu nedenle bizim için de bir zammın kaçınılmaz olduğunu düşünüyorum. Biz üst kuruluşlarımıza müracaatlarımızı yaptık. Bu ay içerisinde bir değerlendirme yapacaklar. Bizler üst kurulumuzun bilgisi olmadan zamlarımızı yansıtamıyoruz. Otobüsler, uçaklar gibi hemen zam yapamıyoruz. Onların koltuk sayıları da, gidecekleri yol mesafeleri de, maliyetleri de belli” ifadelerini kullandı.
Bahar Bilen
“ZAM KAÇINILMAZ”
Bilen, “Önümüzdeki günlerde yeni tarifelerimizi yansıtmak durumunda kalacağız. Zor günler geçiriyoruz. Bu süreçte bazı destekler aldık. Büyükşehir belediyesi, Odunpazarı ve Tepebaşı belediyelerimiz ayni destekler aldık. Eskişehir Kent Konseyi, Rumeli İş Adamları Derneği ve çeşitli sivil toplum örgütlerinden ayni destekler aldık. Şu andaki fiyatlarımız zamsız fiyatlardır, zamlarımızı yansıtmadık. Önümüzdeki günlerde bu kaçınılmazdır” şeklinde konuştu.
EDİRNE ESNAFI: İŞLERİMİZ YARI YARIYA DÜŞTÜ
Edirne’de 18 yıldır lokanta işletmeciliği yapan Murat Kartopu pandemiden hemen sonra paket servise geçtiklerini belirterek şu an işlerinin daha iyi durumda olduğunu söyledi. Kartopu, “Normalde 60 müşteri kabul ettiğimiz lokantamıza şu anda 30 müşteri kabul ediyoruz. Lokanta işletmecileri olarak zor bir dönemden geçiyoruz. Paket servis yaptığımız zamanlarda hiç iş yoktu. Şu anda daha iyi durumdayız. Ama bu dönemde etimize, bakliyatımıza, salçamıza çok zam geldi. Yine de bunlara zam geldiği için müşterimi hiçbir zaman etkilemedim. Benim kişisel olarak aldığım bir karardı. Benim zaten belirli bir müşterim var. Onlar da benden memnunlar. Bu şekilde bir parça ekmeğimizi kazanacağız. Ben de memnun kalayım, onlar da memnun kalsın” diyor.
‘BİRAHANALER UNUTULDU, MAĞDURUZ’
Edirne Tatlıcı Büfeci Kebap ve Lokantacılar Esnaf Odası Başkanı Emin İnağ, “Salgın sürecine girilirken ürünlere yapılan zamlar vardı. Bu zamlar şu anda devam ediyor. Lokantacılardan da bu konuda bir talep gelmedi. Şu anda zaten tüm işletmeler açılmış değil. İçkili yerler olan birahanelerimiz unutuldu. Edirne’de bu nedenle de mağdur olan 20-25 işletme var. Onların bir an önce açılmasında fayda var. Ruhsatı lokanta olanlar açıyor ama birahaneler açamıyor. Ruhsatlarında bazı farklar var ama aynı şartlarda tedbir alarak devam edebilirler. Bu insanlar da kiralarını, vergilerini veriyorlar. Kredi şeklinde verilen yardımlar yarın istenecek. Açılanlar için de süreç kolay oturmuyor. Tedbirlerin çok sıkı sürdürülmesi lazım. Zaman zaman yükselen rakamlar hepimizi korkutuyor. Maddi sıkıntılar da had safhada” ifadelerine yer verdi.
