Mevduat faizlerinin enflasyonun çok altına gerilemesi, birikimi olan vatandaşların borsa, döviz ve konuta ilgisini artırdı. 2019’un tamamında sadece 24 bin 519 artan Borsa İstanbul’daki yatırımcı sayısı, 2020’nin 1 Ocak-19 Haziran döneminde 366 bin 198 ile olağanüstü bir artış kaydetti. Önlemlere rağmen yıl başından bu yana döviz mevduatları 9,3 milyar dolar arttı. Kamu bankalarının konut kredisi faizlerini düşürmesi de hem satışları hem de fiyatları artırdı.
Mevduat faizinin enflasyonun altına düşmesi, birikimi olan yurttaşları farklı arayışlara yöneltiyor. Getiri arayışlarında üç adres öne çıkıyor: Borsa, döviz ve konut.
Merkez Bankası (TCMB) verilerine göre, bankalarca açılan mevduatlara uygulanan ağırlıklı ortalama faiz oranı, 12 Haziran ile biten haftada yüzde 7,40 oldu. Vergi düşüldüğünde net kazanç yüzde 7’nin de altına düşüyor.
TCMB’nin resmi yıl sonu enflasyon tahmini, yüzde 7,4 seviyesinde. TÜİK’e göre Mayıs’ta yıllık enflasyon yüzde 11,39 oldu. TCMB’nin Haziran Beklenti Anketi’ne göre, yıl sonu enflasyon beklentisi yüzde 9,54 seviyesinde bulunuyor. Yani net mevduat faizi, mevcut ve beklenen enflasyon oranlarına göre reel olarak ekside.
Birikimi olan vatandaş, bu tabloda parasını enflasyon karşısında ezdirmemek için farklı mecralara yöneliyor.
BORSAYA YERLİ AKINI VAR
Son dönemde, birikimi olanların en fazla yöneldiği yerlerin başında Borsa İstanbul geliyor. Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) verilerine göre, yıl başında 1 milyon 203 bin 438 olan Borsa İstanbul’daki toplam yatırımcı sayısı, 19 Haziran itibarıyla 1 milyon 569 bin 636’ya yükselmiş durumda.
2019’un tamamında sadece 24 bin 519 artan Borsa İstanbul’daki yatırımcı sayısı, 2020’nin 1 Ocak-19 Haziran döneminde 366 bin 198 ile olağanüstü bir artış kaydetti. Artış büyük ölçüde yerli bireysel yatırımcılardan kaynaklandı.
1 Ocak-31 Mayıs döneminde yerli bireysel yatırımcı sayısındaki artış 312 bin 681 oldu.
Yerli bireysel yatırımcıların portföy değeri de Ocak-Mayıs döneminde 92 milyar 189 milyon TL’den 121 milyon 575 milyon TL’ye yükseldi. 5 aydaki artış, 29 milyar 389 milyon TL oldu.
Nitekim, Borsa İstanbul’da BIST 100 endeksi, 19 Haziran’da (dün) 28,6 milyar liralık işlem hacmiyle kendi rekorunu kırdı.
YABANCI ÇIKTI, YERLİYE MANİPÜLASYON UYARISI GELDİ
Ancak uzmanlar ve Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), borsaya giriş yapan küçük yatırımcıları, sosyal medya manipülasyonlarına karşı dikkatli olmaları ve profesyonel destek almaları konusunda uyarıyor. Twitter üzerinden manipülasyona bu hafta ağır bir ceza da verildi.
Yerlinin artan ilgisine karşı, Borsa İstanbul’da yabancı kaçışı dikkat çekiyor. Yıl başında Borsa İstanbul’da yüzde 65’ler seviyesinde olan yabancı payı, 19 haziran itibarıyla yüzde 52,1 seviyesinde bulunuyor. 27 Aralık 2019’da 32,4 milyar dolar olan yabancıların hisse stoku, 12 Haziran itibarıyla 23,4 milyar dolara gerilemiş durumda.
ÖNLEMLERA RAĞMEN DÖVİZE KAÇIŞ DURMADI
Döviz alımında kambiyo vergisinin binde 2’den yüzde 1’e yükseltilmesi dahil alınan birçok önleme rağmen döviz mevduatlardaki artış sürüyor.
22 Mayıs-12 Haziran döneminde yurt içi yerleşiklerin kıymetli maden dahil yabancı para mevduat ve fonları 3 milyar 616 milyon dolar artışla 202 milyar 909 milyon dolara ulaştı ve rekor tazeledi. 27 Aralık-12 Haziran dönemindeki artış ise 9 milyar 266 milyon dolar oldu.
Hükümet, 21 Mayıs’ta altın dahil kıymetli maden alımlarını binde 2’lik kambiyo vergisi kapsamına almış, 24 Mayıs’ta da döviz ve altın alımları için uygulanan bu vergi yüzde 1’e yükseltilmişti. Bankalar için BDDK tarafından Aktif Rasyosu adıyla tanımlanan yeni formül de yabancı para mevduat tutulmasını caydırabilecek şekilde oluşturulmuştu.
KONUT SATIŞLARI TEŞVİKLERLE YÜKSELİŞTE
Hükümetin, uzun yıllardır en çok teşvik ettiği sektörlerin başında gelen inşaat ve konut sektörü, son dönemde de kamu bankalarının düşük faizli konut kampanyalarıyla destekleniyor.
TÜİK verilerne göre, Türkiye genelinde konut satışları 2020 Mayıs ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 44,6 azalarak 50 bin 936 oldu. Ancak bir önceki aya, yani nisana göre satışlar yüzde 19,2 arttı.
Kamu bankaları 1 Haziran’da birinci el/sıfır konutlar için azami 12 ay ödemesiz dönemli, 15 yıla kadar vade ve aylık yüzde 0,64 faiz oranı ile kredi vermeye başladı. Bu nedenle Haziran’da konut satışlarının Mayıs’a göre ciddi düzeyde arttığı belirtiliyor.
Faizlerin düşmesiyle konut fiyatları da artışa geçti. TCMB verilerine göre, Türkiye’deki konutların kalite etkisinden arındırılmış fiyat değişimlerini izlemek amacıyla hesaplanan Konut Fiyat Endeksi (KFE), Nisan 2020’de bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 16,7 oranında arttı. Aynı dönemde reel artış yüzde 5,2 oldu.
Konut fiyatlarında reel artışın özellikle Haziran ayında hızlandığı, yatırım amaçlı konut alımlarının da bu nedenle artabileceği dile getiriliyor.
