Rusya’da yetişen, Sibirya’ya gönderilen ‘gürgen’ ağacı, Urfa’da kürek şeklini aldıktan sonra Amerika ve Çin başta olmak üzere Türk vatandaşlarının talebi üzerine yurtdışına gönderiliyor.
Fırın kültürünün en yaygın oluğu illerin başında Şanlıurfa geliyor.
Kentte hemen hemen her öğün çeşitli yemekler fırınlarda pişiriliyor. Sabahlar, fırına gönderilen patlıcan-biber ile başlarken, çoğu vatandaş akşam yemeklerini de fırında pişirmeyi tercih ediyor. Lahmacundan kebaba, tepsiye doğranan sebzelerden pilava…
KÜREĞİN ‘RUSYA-SİBİRYA- TÜRKİYE’ YOLCULUĞU
Fırıncılara olan rağbet nedeniyle kentte sadece 3 noktada yapılan ‘kürek’ işi, önem kazanmaya başladı. Ekmeğin lezzetine etki eden küreklerin püf noktasını aktaran kürek işiyle uğraşan esnaf, küreklerin Rusya’da yetişen, daha sonra Sibirya’ya gönderien ve Sibirya’dan da Türkiye’ye getirilen ‘gürgen’ ağacından yapılmasına dikkat edilmesi gerektiğini belirtti.
Esnaf, gürgen ağacının tercih edilmesinin nedeninin geç yanması ve eğrilmemesi olduğunu söylerken, kentteki fırıncılar da küreğin eğri olmamasına özellikle önem gösterdiklerine değindi.
35 YILLIK BABA MESLEĞİNİ DEVRALDI
Babasının 35 yıllık mesleğini sürdüren 31 yaşındaki esnaf Ahmet Arkat, Şanlıurfa’da yaptıkları fırın küreklerini başka ilçeler ve iller olmak üzere Çin’e, Amerika’ya ve birçok ülkeye gönderdiklerini kaydetti.
‘AMERİKA, ÇİN, İSTANBUL, BURSA, ADANA…’
Talep ve sipariş üzerine yaptıkları kürekleri yaklaşık 1 saatte tamamladıklarını aktaran Arkat, “Buradan uçakla Çin’e, Amerika’ya kadar gönderiyoruz. Genelde taş fırın olduğu için Urfa fırın kürekleri yapıyoruz. Bir kürek yarım saat, 1 saatte çıkıyor. Genelde Urfa fırınlara ve ilçelere gönderiyoruz. İstanbul, Adana olsun, diğer illere de gönderiyoruz. Ama onlarınki biraz daha farklı oluyor. Daha küçük oluyor, fiyatı değişiyor” ifadelerini kullandı.
‘KÜREKLER İÇİN GÜRGEN AĞACI KULLANIYORUZ’
Kürekleri Rusya’da yetişen ve Sibirya’dan gelen ‘gürgen’ ağaçlarından yaptıklarını belirten Arkat, gürgen ağacını tercih etmelerinin nedeninim geç yanmasından kaynaklı olduğunu söyledi. Gürgen ağacını kolay kolay eğrilmediğine de değinen Arkat, “Bizim Urfa fırınlarına daha büyük yapıyoruz. Büyük kürek açık ekmeği alması için, küçük olan da normal ekmeği alması için yapıyoruz. Kürekleri gürgen ağaçlarından yapıyoruz. Gürgen ağacı Sibirya’dan geliyor, Rusya’da yetişiyor. Meyve vermeyen bir ağaçtır. Oradan da Bursa’ya geliyor, Bursa’dan da makinede biçilerek bize geliyor. Özelliği gürgen ağacının geç yanması, sağlamdır” diye konuştu.
‘DEĞİŞTİRİLMEZSE EKMEĞİN SAĞLIĞA ZARARI OLUR’
Yazın fırına gönderilen çeşitli tepsi yemeklerinden ve atılan patlıcan-biberler nedeniyle fırın küreklerinin 1 buçuk ay sonra değiştirilmesi gerektiğini aktaran Arkat, “Normalde Urfa fırınlarında bir kürek 6-7 yıl gidiyor. Yedek onun gibi değil ama. Yedek kürek ile yazın Urfa sıcağında patlıcan biber attıkları için daha kısa ömürlü oluyor. Yedek kışın 6-7 ay sürüyorsa, yazın 1 veya 1 buçuk aya düşüyor. Yazın fırıncılar 1 buçuk ay kullandıktan sonra küreği değiştirmeli. Değiştirilmezse ekmeğin sağlığa zararı olur. Kullandıkça tepsinin yağı dökülüyor, ekmek pişirilmesi ile kararıyor. Urfa’da lokantalar az olduğu için küçük kürekleri dışarı gönderiyoruz” açıklamasında bulundu.
‘KÜREKLER 2 METRE’
Kürekleri ekmeğin boyutuna göre ayarladıklarını belirten Arkat, “Küreklerin boyu 2 metredir, sabit. Kürekler açık ekmek alıyor. 920 santim oluyor açık ekmekler, 2-3 tane alıyor. Küreklerin sağı da hepsi aynı boyutta, fırınlara göre değişiyor. Fırınlara göre de sapı ayarlıyoruz” dedi.
‘YURTDIŞINDAKİ TÜRK VATANDAŞLARI TALEP EDİYOR’
Yurtdışındaki Türk vatandaşlarından talep aldıklarını kaydeden Arkat, “Çin’e, Amerika’ya gönderiyoruz. Orada da Türk vatandaşlarımız var. Onlar lokanta işletiyorlar. 2 uçak değişerek, gönderiyoruz. 1 yılda 3-4 defa gönderiyoruz. Küreklerin bize gelişi 90-100 TL, bizde 13’a satıyoruz. Kürekte 30 TL karımız oluyor ama yedekte öyle değil. Yedek kürekte 10 TL kar ediyoruz. Kışın işler biraz daha düşüyor. Yazın daha iyi oluyor” ifadelerine yer verdi.
ESNAF: URFA İÇİN UZUN KÜREK YAPIYORUM
Kentte 10 yıldır kürek işiyle uğraşan bir diğer esnaf ise, Şanlıurfa’da tırnaklı ekmek için uzun kürek yaptıklarını kaydederek, “Her işin bir zorluğu vardır, bizim işimiz de zor. Günde 4-5 kürek yapıyorum. Urfa’da uzun kürek yapıyoruz. Normal tırnaklı ekmeklerden 4 tane sığıyor. Dışarı gönderdiğimiz zaman küçük yapıyoruz. 3 tane ekmek sığıyor” sözlerine yer verdi.
‘BAĞDAT, ÇİN, ALMANYA İÇİN KÜÇÜK YAPIYORUZ’
Yurt dışına gönderdikleri kürekleri daha küçük yaptıklarını belirten esnaf, “İl dışına da gönderiyoruz. İstanbul, İzmir, Antalya, Burdur… Avrupa’ya gidiyor, Çin’e, Bağdat’a, Almanya’ya. Tabi onların boyutu, ebatları küçük oluyor. Yurt dışındaki Türk vatandaşları talep ediyor yine. Onlara gönderiyoruz. Ölçüler belli, standart. Bavulla gönderdiğimiz zaman 70’e 70 oluyor. Ama elle gönderdiğimiz zaman daha uzun oluyor” ifadelerini kullandı.
‘PÜF NOKTASI: AĞAÇLARIN EĞRİLMEMESİ’
Küreğin püf noktasının eğri olamaması olduğunu kaydeden esnaf, “Fiyatlar 50-60-70 TL arasında değişiyor. Bu işin püf noktası ağacının eğrilmemesi lazım. Gürgen ağacından yapılıyor. Siparişler yetişmediği zaman bazen büyük kürekleri şehir dışından getiriyoruz” diye konuştu.
‘KÜREKLER GÜRGEN AĞACINDAN YAPILMALI’
Küreklerin gürgen ağacından yapılmış olmasına dikkat edilmesi gerektiğini aktaran esnaf, “Fırıncının işleyişine göre küreği değiştirmesi lazım. Kimisi 2 ayda bir değişiyor, kimisi 45 günde, kimisi de 5-6 ayda bir değiştiriyor. Küreğin gürgen ağacından yapıldığına dikkat edilmesi lazım. Gürgen ağacı yanmıyor” sözlerini kullandı.
‘PATLICAN, BİBER İÇİN İNCE YAPIYORUZ’
Şanlıurfalıların vazgeçilmez lezzeti patlıcan, biberi alması için küreklerin ince olması gerektiğine de değinen esnaf, “İnce yapıyoruz ekmeği alması için. Kalın olduğu zaman ekmeği almaz. Lahmacun, patlıcan, biberi almaz” dedi.