Araştırmacı İlaç Firmaları Derneği Genel Sekreteri Dr. Ümit Dereli, 2023 vizyonundaki “ilaçta bölgesel üs” olma hedefini gerçekleştirmek için Türkiye’nin klinik araştırmalar sıralamasında 26’ncı sıradan 15’inci sıraya yükselmesi gerektiğini söyledi.
Araştırmacı İlaç Firmaları Derneği (AİFD) Genel Sekreteri Dr. Ümit Dereli, 11. Kalkınma Planı ve 2023 vizyonu çerçevesinde belirlenen “ilaçta bölgesel üs olma” hedefinin gerçekleşmesi için üretim ve ihracatın yanında, Ar-Ge’de de aşama kaydetmemiz gerektiğini söyledi.
Yıllık 180 milyar dolarlık küresel ilaç Ar-Ge yatırımlarının yüzde 62’sinin klinik çalışmalardan geldiğini belirten Dereli, “Yaklaşık 110 milyar doları bulan küresel klinik araştırmalardan yüzde 1 pay almayı hedeflediğimizde şu anda yıllık 330 milyon dolar olan yatırımları 1 milyar dolara çıkarmalıyız” dedi. Türkiye’nin ilaçta üretim üssü olma hedefini Dr. Dereli’yle masaya yatırdık.
– Corona virüsle ilaç ve aşıya yatırımın değeri de anlaşıldı. Ülkemizde yeni ilaç ve aşı geliştirmek için çalışma yapılıyor mu?
İlaç ve aşı özelinde birçok üniversite-sanayi-kamu işbirliği projesinin devam ettiğini biliyoruz ancak henüz kullanıma sunulmadı. TÜBİTAK ve TÜSEB tarafından yürütülen çalışmalar var.
– Türkiye küresel ilaç pazarından ne kadar pay alıyor?
Dünya ilaç pazarı yaklaşık 1.1 trilyon dolar. Türkiye bu pazarın yaklaşık yüzde 0.6-0.7’sini oluşturuyor.
– 2023 hedefinde Türkiye’nin ilaç üretiminde bölgesel üs yapılması var. Bu konuda ne gibi çalışmalar yapılıyor?
Bu vizyonun hayata geçirilmesi için uygun ekosistemin yaratılması gerekiyor. Son 10 yılda AİFD üyeleri ülkemize 2.4 milyar dolar yatırım yaptı. Bu firmalardan 8’inin bölgesel merkezi Türkiye’de, 15 tanesi ise çeşitli bölgesel fonksiyonlarını buradan yürütüyor. 2019’da 1 milyar doları bulan ilaç ihracatımız da artış eğiliminde. Üyelerimiz 10 üretim tesisinde son 3 yılda 2.6 milyar dolar değerinde 1.9 milyar kutu ilacı üretti.
– Bu durumda hedefe çok da uzak değiliz sanırım…
11’inci Kalkınma Planı’nda vurgulandığı gibi, üretim ve ihracatın yanında, Ar-Ge’de de ülkemizin bölgesel üs olması gerekiyor. Yıllık 180 milyar dolarlık küresel ilaç Ar-Ge yatırımlarının yüzde 62’si klinik çalışmalardan geliyor. Yaklaşık 110 milyar dolarlık klinik araştırmalardan yüzde 1 pay alırsak her yıl 1 milyar doların üzerinde yatırım çekeriz.
Şu anda klinik araştırmaların değeri yıllık doğrudan 130 milyon, yan ekonomilerle birlikte 330 milyon dolar. Amacımız, etkin teşvik sistemi ile klinik çalışmaları önce 2 sonra 3 katına çıkararak, klinik araştırma sayısı bakımından 26. sıradan ilk 15 ve 10 ülke arasına girmek olmalı.
COVID-19 AŞISI 2022 BAŞINI BULABİLİR
– İlaç molekülü üretmenin maliyeti ve süresi nedir?
Tuffts Institute’a göre, bir ilaç geliştirmek 2.6 milyar dolarlık yatırım ve 10-15 yıllık yolculuk gerektiriyor.
– Herkes dört gözle Covid-19 aşısını bekliyor. Sizce ne zaman bulunur?
En iyimser senaryoda bir aşının insanlığın kullanımına sunulabilmesi 2021 sonu ya da 2022 başını bulacak gibi görünüyor.
– Potansiyel ülkeler hangileri?
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, aşı geliştirme çalışması yapan şirketler en çok ABD merkezli. Bunu Kanada ve Çin takip ediyor. Ancak farklı ülkeden ilaç şirketlerinin “sınır tanımayan” işbirlikleri de dikkat çekiyor.