Geri ödeme tarihi geldi: Hazine’den altında rekor zarar / Haberin Peşinde Urfa
2018 yılının eylül ayında 911,9 kg altın borç alan Hazine’nin geri ödeme tarihi geldi. O dönemki değeri 215 milyon TL olan altınlar, şimdi 421 milyon TL ediyor. Faiz ödemeleri dışında yaklaşık 206 milyon TL zarar edilmiş durumda. Hazine son 3 yılda yurt içinde toplamda 184,4 ton altın borçlandı. Bu borçların büyük kısmının geri ödeme tarihleri 2021 ve 2022’de. Geri ödeme miktarlarıyla birlikte zararların da katlanması riski bulunuyor.
Corona virüsü salgınıyla birlikte altın fiyatları rekor kırarken, 2017 yılından bu yana giderek artan miktarda altın cinsi borçlanmaya giden Hazine büyük zarar etti.
Hem altının dolar cinsi fiyatının yükselmesi hem de doların TL karşısında değer kazanmasıyla, altını olanlar kazandı, Hazine gibi altın borcu olanların zararıysa katlandı.
2018 yılında Hazine’nin borç aldığı toplamda 911 kg 909 gr altının geri ödemeleri bu ay içinde yapılacak. Borç alındığı tarihlerin altın fiyatlarıyla toplamda yaklaşık 215 milyon TL olan borç, bugün itibarıyla neredeyse ikiye katlanarak 421 milyon TL’ye yükseldi. Ödenen faizler dışında, bugün itibarıyla sadece geri ödemesi bu ay olan borçlarda yaklaşık 206 milyon TL zarar edilmiş oldu.
ALTININ FİYATI İKİYE KATLANDI
Hazine, 6 ayda bir ödemeli yüzde 1,2 faizle altın tahvili ve altına dayalı kira sertifikası ihraç ederek borç aldığı altınları, hesabına geçtikten kısa bir süre sonra Merkez Bankası’na (TCMB) satarak TL’ye çeviriyor.
100 kilogramlık altını yüzde 1,2 faizle ve 2 yıllık vadeyle borçlandıysa 6 ayda bir 1,2 kg faiz ödüyor.
Örneğin 19 Eylül 2020 tarihinde Hazine, 312 kg 417 gr altın cinsi borçlandı. O gün altının gram fiyatı 242 TL idi ve borçlanılan altının TL karşılığı 75,6 milyon TL idi. Bugün ise altının gram fiyatı 462 TL ve geri ödenilecek altının bugünkü TL karşılığı 144,3 milyon TL.
2018’de 19 Eylül, 26 Eylül ve 3 Ekim’de Hazine’nin hesabına geçen toplamda 911,9 kg’lık altının geri ödemesi 16-23-30 Eylül tarihlerinde yapılacak.
2017’DE BAŞLADI
Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre, ilk kez Ekim 2017 tarihinde 187 kg. altın karşılığı altın tahvili ve 171 kg. altına dayalı kira sertifikası ihraç eden Hazine, 2017’de 2,5 ton, 2018’de 4,2 ton, 2019’da 82,3 ton, 2020’nin Ocak-Ağustos döneminde ise 95,4 ton altın cinsinden borçlanmaya gitti.
Toplamda 184,4 ton eden bu rakamın, çok küçük bir kısmı geri ödendi. Ödemelerin büyük kısmı 2021 ve 2022’de. Bugünkü altın fiyatıyla toplam borçlanılan altının TL karşılığı ise 85,2 milyar TL.
Bakanlığın internet sitesinde, altınla borçlanmanın gerekçesi “yastık altında bulunan altınların ekonomiye kazandırılması, finansman araçlarının çeşitlendirilmesi ve yatırımcı tabanının genişletilmesi” olarak ifade ediliyor.
Hazine, yurt içinde TL’nin yerine altın ve döviz cinsi borçlanmayı son yıllarda giderek artırdı ve 2,5 yılda altın dahil döviz cinsinden iç borç stokunu sıfırdan 38,3 milyar dolara yükseltti.
KISA VADELİ MALİYET AVANTAJI İÇİN RİSK ALINDI
2012 yılında Hazine’nin borçlanma birimi Kamu Finansmanı Genel Müdürlüğü’nü yurt içinde sıfır döviz cinsi borçlanmayla teslim eden ve şu an Dünya Bankası Kamu Borç Yönetimi Danışmanlığı Birim Yöneticisi olan Coşkun Cangöz sozcu.com.tr’ye yaptığı özel açıklamada, “Devletlerin yabancı para cinsinden borçlanmasına literatürde ‘ilk günah’ denir. Kısa vadeli maliyet avantajları için orta ve uzun vadede yüksek riskler alıp yurttaşları ilave borç altına sokmak sorumlu Hazine yönetimi değildir” demişti.
Dr. Murat Kubilay da sozcu.com.tr’ye açıklamasında, kamu bankalarının döviz açığının ve özel sektörün kur riskinin Hazine’ye, dolayısıyla vatandaşa aktarıldığını dile getirmişti.