Facebook geleceğini nerede görüyor? Karar hepimizi ilgilendirecek / Haberin Peşinde Urfa
Facebook üzerindeki büyük baskılar sonucu Instagram, Facebook veya WhatsApp’tan birini satar mı? Firma yöneticileri çıkış yolları ararken şu an para kazandırmayan WhatsApp üzerine dikkat çeken planlar yapılıyor.
Bünyesinde bulundurduğu WhatsApp, Facebook ve Instagram ile dijital dünyanın en büyük tekellerinden Facebook’un bu hakimiyeti tehlikede.
Hafta içi ABD’deki 48 eyalet ve Federal Ticaret Komisyonu tarafından, piyasadaki hakim konumunu kötü kullandığı, başka oyuncuların pazara girmesine izin vermediği gibi gerekçelerle firma hakkında soruşturma başlatıldı.
Washington yönetimi geçen yıl Zuckerberg ile görüşüp üç büyük şirketinden en az birini satması gerektiği konusunda iş insanına ‘telkinde’ bulunmuştu. Hatta konu hakkında şirketin CEO’su ve kurucularından Mark Zuckerberg, başkan Trump’la da bir araya gelmişti. Facebook’un şirketinin bölünmemesi için devletle arayı iyi tutma stratejisi artık işe yaramıyor gözüküyor.
Facebook üç şirketinden hangisinden vazgeçer bilinmez ama Whatsapp’ı bırakmayacak gibi. CEO Mark Zuckerberg geçen yıl kaleme aldığı bir yazıda iletişimin geleceğinin daha kapalı gruplarda olduğunu belirterek, “Gelecekte iletişim daha mahrem bir forma bürünecek ve umarım bu geleceği oluşturmakta yardımımız olabilir” değerlendirmesinde bulunmuştu.
Mark Zuckerberg geçen yıl Oval Ofis’te Donald Trump ile sürpriz bir görüşme gerçekleştirmişti. Fotoğraf: Donald Trump-Twitter
ŞU AN NASIL PARA KAZANIYOR?
WhatsApp şu an Facebook’a para kazandıran güçlerin başında gelmiyor çünkü uygulama ücretsiz ve reklam da almıyor. WhatsApp sadece kullanıcı verilerinden (lokasyon, iletişim trafiği, paylaşılan linklerin türleri) sağladığı bir datayı Facebook ile ilişkilendirerek sınırlı bir reklam geliri elde ediyor.
ASIL STRATEJİ NE?
Şirkete yakın kaynaklara göre firmanın uygulama için asıl hedefi perkande ticaretin WhatsApp üzerinden dönmesi, müşteri hizmetlerinin ücretli bir biçimde WhatsApp üzerinden yapılması. Yani firma e-mail, internetten sipariş ve çağrı merkezi yoluyla halledilen ticari işlemlerin WhatsApp üzerinden yapılmasını istiyor. Bu hizmet için de şirketlerden belli bir ücret talep edilecek.
Facebook yönetimi WhatsApp’i daha fazla para kazandıran bir uygulama haline getirmek için yatırımlar yapıyor. Örneğin 1 milyar dolara bir müşteri hizmetleri firması satın alındı ve Hindistan’a e-ticaret alanında hizmet veren Jio’ya 5.7 milyar dolar yatırdılar. Şirketin 2014 yılında WhatsApp’i satın almak için harcadığı 19 milyar dolar da düşünüldüğünde WhatsApp için yapılan toplam yatırım 26 milyar dolara kadar çıkıyor.
WhatsApp’in COO’su Matt Idema, Instagram ve Facebook’un bir dönem sonra şirketin vitrini olacağını WhatsApp’in ise yazar kasa gibi çalışacağını söylüyor.
WHATSAPP: EN BÜYÜK TEHDİT
Facebook’un WhatsApp’i nasıl satın almaya karar verdiği ise şu sıralar yürütülen soruşturmaların bir parçası. Bir Facebook yöneticisi WhatsApp 2014 yılında satın alınmadan önce şöyle bir e-mail atıyor: 5 yıldır Facebook’tayım bu ürünümüze yönelik en büyük tehdit. Dehşet içindeyiz.
Facebook, WhatsApp 2009 yılında Jan Koum ve Brian Acton tarafından kurulduğu ilk günden beri Facebook’un radarında olan bir şirketti.
REKLAM OLMAYACAK SÖZÜ
WhatsApp 2009 yılında Brian Acton ve Jan Koum tarafından ‘kişisel mesajlaşmanın mahremiyeti’ temel alınarak kuruldu. Şirkete yakın kaynaklar Sovyetler Birliği’ne bağlı Ukrayna kökenli olan Koum’un iletişimin mahremiyeti konusunda saplantılı olduğunu aktarıyor. SMS’e alternatif olarak sunulan WhatsApp kısa sürede kısa mesajı bitirirken firma 2014 yılında Facebook’a satıldı.
55 çalışanı olan firma Facebook’a satılırken anlaşmanın bir parçası olarak Koum ve Acton, WhatsApp’i yönetmeye devam etti ve Koum’a Facebook’un yönetim kurulunda bir sandalye verildi. Zuckerberg ayrıca şirketin kurucularına WhatsApp’te asla reklam olmayacağı noktasında söz verdi. Facebook gibi bütün geliri reklamdan ibaret olan bir şirket için bu radikal bi taahhüt oldu.
Facebook ve WhatsApp’in çalışma kültürleri arasındaki farklar kısa sürede ortaya çıktı. Koum, WhatsApp’in yavaş ve tüm aşamaları sindire sindire büyüyen bir şirket olmasını isterken Facebook resmi olmayan mottosuna da bağlı olarak (Hızlı hareket et ve işleri sonuçlandır) uygulamanın daha hızlı gelişmesini istiyordu.
BASKI SONUCU İSTİFA
Satın almadan iki yıl sonra Facebook yönetimi WhatsApp üzerinde para kazanma baskısını artırdı. Yönetim uygulamanın reklam alması konusunda ısrarcı olurken Koum ve Acton platformun e-ticaretten para kazanabileceğini söylerek reklam gösterimini reddetti.
Brian Acton istifa ederken Twitter hesabından kullanıcılarına Facebook’u silme çağrısı bile yaptı. Acton istifanın ardından 50 milyon dolar yatırarak kâr amacı gütmeyen güvenliği ön plana alan kişisel mesajlaşma uygulaması Signal’i çıkardı.
ÖYLE KOLAY DEĞİL!
Facebook’un geleceğini WhatsApp’ta ve e-ticarette görüyor olmasının önünde engeller de var. Örneğin geçen yıl Brezilya’da WhatsApp üzerinden e-ticaret yapan firmaların Visa ve Mastercard ödeme sistemlerini kullanmaları yerel otoriteler tarafından yasaklandı çünkü WhatsApp e-ticaret izni için gerekli yerlere başvuruda bulunmamıştı.
WhatsApp’ın yıllık raporuna göre 175 milyon insan WhatsApp üzerinden ticaret yapıyor. Uygulamanın en büyük pazarı ise 400 milyon aylık tekil kullanıcı ile Hindistan. Zuckerberg ve ekibi WhatsApp’ın e-ticaret kısmını önce Hindistan’da test etmeyi planlıyor.
Çin’in WhatsApp’i olarak bilinen WeChat ise uçak biletinden sebze meyveye kadar pek çok şeyi satabiliyor.
Facebook’un bir başka projesi ise Instagram, Facebook ve WhatsApp kullanıcılarının mesajlaşabilmesi yani örneğin Instagram’ın WhatsApp’a, Facebook kullanıcısının ise Instagram kullanıcısına mesaj atabilmesi fakat hiçbir uygulamanın güvenlik sistemi WhatsApp kadar iyi olmadığı için bu proje şu an hayata geçirilemiyor.
İletişimin mahremiyeti WhatsApp’in bir numaralı kutsalı gibi gözükse de zaman zaman WhatsApp üzerinden illegal işlerin konuşulması da bir problem. Örneğin geçen yıl Hindistan’da organize bir şekilde insan kaçıran kişilerin WhatsApp gruplarından organize olması tepkilere neden olmuştu.
Uygulamanın üst düzey yöneticileri arasında olan Chris Cox ise mahremiyetin ‘abartıldığını’ savunup istifasını vermişti.
Facebook dümeni nereye kıracak bilinmez ama 21. yüzyılın en büyük tekeli yakında çatlayabilir. Dijital iletişimin daha çok kapalı gruplara evrilip evrilmeyeceği tartışması ise sosyal medyanın geleceğini belirleyecek gibi gözüküyor…
*Bu derlemedeki bilgilerin önemli bir bölümü Bloomberg Businessweek’te Kurt Wagner imzasıyla yayınlanan ‘Facebook tekel davası olsun olmasın geleceğini WhatsApp’ta görüyor’ (Facebook Sees WhatsApp As Its Future, Antitrust Suit or Not) isimli makale ve The Telegraph’tan Laurence Dodds’un ‘Mark Zuckerberg ve paronayak yakın çevresi rakiplerini nasıl kapıyor’ (How Mark Zuckerberg and his ‘super paranoid’ inner circle spent billions snapping up rivals) isimli makalesinden alınmıştır.