Elde var 2… Moderna ve BionTech aşılarının farkları ne? / Haberin Peşinde Urfa
Corona virüsüne karşı aşı açıklamaları art arda geliyor. Biontech-Pfizer’ın ardından dün Moderna da yüzde 95 etkili aşıyı duyurdu. Peki iki aşının ortak yönleri ve farkları neler?
BionTech-Pfizer aşısının ardından bir güzel haber de Moderna’dan geldi. Klinik deneylerde başarılı sonuçlarla sona gelen iki şirket, yakın gelecekte kendi sonuçlarını ilan etmesi beklenen aşı geliştiricisi AstraZeneca için de çıtayı oldukça yukarı taşıdı.
Peki dünyaya normalleşme umudu veren BionTech-Pfizer ve Moderna aşıları hakkında neler biliyoruz? Birkaç soruda ele alalım.
1) Açıklanan sonuçlar ne anlama geliyor?
Moderna dün yaptığı açıklama ile aşının yüzde 94.5 oranında etkili olduğunu belirtti. BionTech-Pfizer’ın geliştirdiği aşı için bu oranın yüzde 90 olduğu açıklanmıştı. Moderna’nın yaptığı bilgilendirmede; aşı olanlarda yan etkilerin genelde kısa vadeli gerçekleştiği ve ciddi bir covid vakasının yaşanmadığı bildirildi.
Aşıların onay alması için en az yüzde 50 etkinlikte olması gerekiyor.
2) İki aşının ortak noktası ne?
İkisi de daha önce “piyasaya sürülmüş bir aşı” geliştirmede hiç kullanılmamış RNA teknolojisini kullanıyor. Amaç vücudun kendi hücrelerini aşı üreten yapılar haline getirmek. Aşı, hücrelere corona virüsü proteinlerinin kopyalarını ürettiriyor, bu da koruyucu antikorların üretilmesini sağlıyor.
3) İki aşının ayrıştığı yerler var mı?
Evet. Öncelikle fonlamada. Moderna ABD’nin covid-19 aşı programından 955 milyon dolarlık bir katkı aldı. Pfizer, Federal bir fon almadıklarını belirtirken BionTech Alman hükümetinden 444 milyon dolarlık destek gördü.
Ancak ABD Pfizer’dan 2 milyar dolarlık aşı siparişi yaparken Moderna ile ABD arasındaki anlaşma ise şimdilik 1.53 milyar dolar değerinde.
Bir başka fark da depolanma koşullarında. Biontech aşısının kullanılmadan önce -70 derecede saklanması gerekiyor, aşı buzdolabı koşullarında yaklaşık 5 gün dayanıyor. Moderna ise aşısının buzdolabında 30 gün korunabildiğini açıkladı. Bu da dağıtım ve depolama konularında Moderna’yı rakibi karşısında (bugün için) avantajlı hale getiriyor.
4) Aşılar önce nereye gidecek?
Her ne kadar üretimi artırmak için büyük bir efor gösterilse de aşıya küresel talebin arzın çok önünde olması bekleniyor. Moderna ABD ile 100 milyon, AB ile 80 milyon dozluk anlaşma yaptı.
Biontech CEO’su Uğur Şahin, Türkiye Sağlık Bakanlığı ile görüşmelerin yapıldığını aktarmıştı. Ancak kaç milyon dozluk bir anlaşmanın öngörüldüğü şu an için bilinmiyor.
5) Ne zaman dağıtılacak?
Ön sonuçlar açıklandı ama tetkikler bu paralde devam ederse hem Moderna’nın hem de Pfizer’ın FDA’dan acil durum yetkisi istemesi bekleniyor. Moderna önümüzdeki haftalarda düzenleyici kurumlara onay başvurusunda bulunacağını açıkladı. Pfizer da Kasım’ın 3’üncü haftasında açıklayacağı verilerden sonra başvuru yapması bekleniyor.
6) BionTech’i artık biliyoruz, peki Moderna’nın hikayesi ne?
Moderna’nın tepe yöneticisi Tal Zaks aşı ile ilgili geldikleri noktayı, “Hayatımın ve kariyerimin en harika anlarından biri” diye tanımlıyor.
Şirketin mRNA teknolojisinden sorumlu bilim insanı ise Melissa Moore. Moore kariyerinin tamamını yeni aşılar üretmek için protein yapılarını analiz etmeye adamış bir kişi. 1990’ların başında MIT’de mRNA hakkında ilk çalışmaları yapan Moore, 2013’te akademiyi bırakarak Moderna’ya başvurmaya karar verdi. Başvuruda kendisini “alanında dünyanın en iyisi” olarak tanıtan bilim insanı, 2016’da Moderna’da projenin başına geçti.
“15 yıl daha makaleler yazıp, daha fazla öğrenci yetiştirebilirdim. Ama 80 ya da 90 yaşıma gelip geri baktığımda bu karardan pişman olurdum.”
Moderna 2010’da biyolog Derrick Rossi tarafından mRNA ile ilaç ve aşılar üretmek amacıyla kuruldu. Moore’un katılımıyla tam anlamıyla bir biyoteknoloji şirketi halini alan Moderna’nın portfoyünde 23 mRNA ilaç ve aşısı bulunuyor. Bunlar arasında Zika, kuş gribi ve uçuk aşıları da bulunuyor. Ancak ürünlerden hiçbiri henüz piyasaya sürülmedi.
Yüklü hükümet desteği alan şirketin aşı fiyatlarını doz başına 32-37 dolar olarak belirlemesi ise eleştiri aldı.
mRNA teknolojisini kullanan Moderna, Macaristan doğumlu biyokimyager Katalin Kariko ve Pensilvanya Üniversitesi’ndeki arkadaşı Drew Weissman’ın 2000’li yıllarından başında yaptığı araştırmalarından yola çıktı. İkili bu çalışmalarını bir şirket kurarak ilaçlara dönüştürmek istedi ancak hiçbir zaman klinik deney safhasına gelemedi. 2013’te Kariko, (artık yakinen tanıdığımız) BionTech’te çalışmaya başladı. Drew Weissman ise Pensilvanya Üniversitesi’nde HIV ve grip üzerine RNA aşıları geliştiriyor.
