Uzmanlar ekim ayında bir veya daha fazla corona virüsü aşısının piyasaya çıkmasını bekliyor fakat aşıdan sonra kritik lojistik mücadelesi başlayacak. Üretim biçimine göre şu an eksi 80 derecede muhafaza edilmesi gereken bazı aşıların teslimat noktasında vardığında bozulma riski var. Aşıların yüzde 25’inin yolda bozulması ihtimaller dahilinde. Aşı için dünyada görülmemiş bir tıbbi cam talebi olacak. Bu talebi azaltmak için plastik malzemenin nasıl kullanılabileceği düşünülüyor. Uzmanlar aşıların daha düşük sıcaklıklarda nasıl muhafaza edilebileceği üzerine kafa yoruyor. Corona virüsü aşısının bulunması kadar lojistik süreci de dünyayı oldukça meşgul edecek gibi…
Corona virüsü aşısı için dünyanın her yerinde ilaç şirketleri hummalı çalışmalar sürdürüyor. Reuters’ta yer alan haberde hangi ilaç şirketinin çalışmalarında ne aşamada olduğu ve aşı üretim süreçlerindeki son durum aktarılıyor.
‘AŞI ÜRETİM HATTI YILLAR ALIR’
Analiz habere göre dünya ilaç sektörü daha önce bu çapta bir aşı üretimi yapmadı. Bu yüzden etkili bir aşının bulunmasının ardından üretim süreci son derece zor geçecek. ABD ordusunun Bulaşıcı Hastalıklar Araştırma Merkezi Direktörü Albay Nelson Michael normal koşullarda ilaç şirketlerinin sağlıklı bir aşı üretim hattı kurmasının yıllar alabileceğini söylüyor. Herkes aşının bulunmasına odaklanmışken kimi uzmanlar ise dağıtımına kafa yoruyor ve yeterli kapasitede aşı üretmenin zorluğuna dikkat çekiyor.
Birmingham Üniversitesi’nde teknoloji ve lojistik uzmanı olarak çalışan Toby Peters, “Bu dünyanın gördüğü en büyük lojistik operasyonu olacak. Popülasyonun sadece yüzde 60’ına aşı dağıtılabilir” diye konuştu.
Oxford Üniversitesi’nde aşı üretme çalışmaları hummalı bir biçimde devam ediyor. Fotoğraf: Reuters
MODERNA AŞILARINI EKSİ SEKSEN DERECEDE MUHAFAZA EDİYOR
Dağıtılacak olan aşıların soğuk zincirle nakliye edilmesi gerekiyor. Örneğin aşı çalışmalarında ileri bir aşamada olan şirketlerden Moderna aşılarını eksi 80 derecede muhafaza ediyor. Seyahat engelleri de aşı çalışmalarının önündeki büyük sıkıntılardan biri. Johnson&Johnson bu yaz klinik çalışmalara başlamayı planlarken uzmanlarını aşı üretim tesislerini denetlemek için farklı ülkelere göndermekte sorun yaşıyor. Uzmanlar ekim ayında bir aşının hazır olmasını bekliyor fakat böylesine büyük ölçüde üretim ve nakliyat için şu an çalışmalar tüm hızıyla devam ediyor.
İLK YIL 1-2 MİLYAR DOZ
GAVI aşı üretim birliği adına konuşan Seth Berkley aşının yavaşça tüm dünyaya yayılmayacağını inişli çıkışlı bir süre içinde herkese teslim edileceğini öngörüyor. Aşının bulunduğu ilk yıl içinde 1-2 milyar doz arası üretim beklediğini anlatan Berkley ilerleyen yıllarda herkesin aşıya kavuşabileceğini anlatıyor. Aşı konusunda somut adımlar atan başka bir şirket ise İngiliz AstraZeneca. Şirketin İtalya’daki fabrikasında 2020 Ağustos ile 2020 Mart arası yüz milyonlarca doz aşı üretmesi bekleniyor.
Güney Afrika’da bir gönüllü üstünde corona virüsü aşısı deneyi yapılırken… Fotoğraf: Reuters
5-20 KİŞİLİK CAM TÜPLER VE BOZULMA RİSKİ
Başka önemli bir konu ise cam talebi olacak. Aşıların konulacağı cam tüpler normal koşullarda çok büyük değil. İlaç üreticileri ise aşılarını daha büyük cam tüplerin içine koymayı planlıyor. Normal koşullarda tek doz vurulacak olan bir aşının 5 veya 20 katı büyüklüğünde cam tüpler test ediliyor. Yani bir enjektörde 20 kişiye yetecek kadar aşı bulunabilecek. Fakat aşı bir kişiye vurulduktan sonra içindeki diğer dozların da hemen vurulması gerekiyor yoksa aşının bozulma riski ortaya çıkıyor. Washington’dan sağlık uzmanı Prashant Yadav, “Aşı bir kez açıldıktan sonra kısa sürede 20 kişiye daha vurulmalı” ifadesini kullandı.
Fransız Sanofi Pasteur’de aşı çalışmalarını hızla sürdürüyor. Fotoğraf: Reuters
Kimi üreciler ise oluşacak cam talebinden kaçınmak için önceden doldurulmuş plastik şırıngalar üzerinde çalışıyor. Reuters’a konuşan yetkililer soğuk zincirin bir noktada bozulacağı varsayımı ile aşıların yüzde 25’inin yolda ziyan olmasını bekliyor. Peter, “Eğer aşınızın yüzde 25’inin yolda ziyan olacağını düşünüyorsanız o halde 4 milyar doz yerine 5 milyar doz üretim yapmalısınız” diye konuştu.
Moderna adına konuşan Collen Hussey eksi 20 dereceye kadar dayanıklı aşı üretebileceklerini söylüyor. Hussey, “Buzdolabındaki deep freeze’lerden daha uygun koşullarda aşı üretebileceğimiz konusunda kendimize güveniyoruz” diyor.