Bir süredir laboratuvarda yaptığı çalışmalarla ilgili gelişmeleri sosyal medya hesabından aktaran Prof. Dr. Ercüment Ovalı’nın dün akşamki paylaşımı dikkat çekti. Ovalı, COVID-19 hastaları için Dornaz alfa ilacının klinik testlere alınmasını önerdi….
Bir süredir laboratuvarda yaptığı çalışmalarla ilgili gelişmeleri sosyal medya hesabından aktaran Prof. Dr. Ercüment Ovalı’nın dün akşamki paylaşımı dikkat çekti. Ovalı, COVID-19 hastaları için Dornaz alfa ilacının klinik testlere alınmasını önerdi.
Çocuk Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Elif Dağlı, ilacın 20 yıldır kistik fibrozis hastalığında kullanıldığının altını çizerek, Dornaz alfa ilacının etkileri ile ilgili ayrıntılı bilgiler verdi. Dağlı, ilacın COVID-19 tedavisinde etkili olup olmayacağı konusunda önemli bir açıklama yaptı:
Prof. Dr. Elif Dağlı
DORNAZ ALFA 20 YILDIR KULLANILIYOR
Dornaz alfa kistik fibrozis hastalığında yirmi yıldır nefes yollarında biriken yapışkan balgamın temizlenmesi için kullanılan bir ilaçtır. Yeni Zelanda’da COVİD-19 enfeksiyonunda deneysel olarak kullanılmıştır. ABD’li bir grup bilim adamı COVİD-19 nedeniyle kaybedilmiş kimselerin otopsi bulgularını kistik fibrozis gibi hastalıklar ile karşılaştıran bir görüş makalesi yeni yayınlanmıştır.
Yine bir grup bilim adamı Dornaz alfanın COVİD-19 enfeksiyonunda etkili olup olamayacağını incelemek üzere hazırladığı araştırma protokolü de yayınlanmıştır. Özetle, Dornaz alfanın COVİD-19 enfeksiyonunda kullanılması uzun zamandır dünya bilim kamuoyunda tartışılan bir konudur. Ancak etkin olduğunu gösteren bilimsel çalışma bulunmamaktadır.
DORNAZ ALFA NEDİR? NASIL ETKİ EDER?
Dornaz alfa hücre içinde bulunan genetik materyali parçalayan bir enzimdir, başka bir ismiz DNAazdır. Mikrop ile savaşan beyaz küreler parçalandığında içlerinden DNA açığa çıkar. DNA yapışkan ve yoğun kıvamdadır ve soluk borularını tıkayabilir. DNAaz nebulizatör ile akciğere püskürtüldüğünde DNA’yı sulandırarak balgam yapışkanlığını azaltır. Nefes yolunu açar.
Bugüne kadar soluk borularında DNA yüksekliği sadece kistik fibrozis denilen bir genetik hastalıkta saptanmıştır. Bronşit veya bronşiektazide etkisi bu nedenle yetersizdir.
COVID-19 TEDAVİSİNDE DORNAZ ALFA İŞE YARAR MI?
COVİD-19 ile kaybedilmiş kimselerin otopsi çalışmaları akciğer dokusu içinde yüksek oranda nötrofil tipinde beyaz kürelerin yerleştiğini göstermiştir. Ancak soluk borularında DNA içeriğinin yüksek olup olmadığı bilinmemektedir. Nefes yoluna verilen ilacın doku içerisine nüfuz edip etmeyeceği de bilinmemektedir.
Özetle, Dornaz alfa eski bir ilaçtır. Kistik fibrozis tedavisinde kullanılır, hava yollarını temizler. Bazı ülkelerde deneysel olarak COVİD-19 enfeksiyonunda hava yolu temizliği için kullanılmıştır. COVİD-19 tedavisinde mucize bir ilaç değildir. Henüz kanıtlanmış etkisi yoktur. Maliyeti çok yüksektir.
KİSTİK FİBROZİS HASTALARI İÇİN HAYATİ BİR İLAÇ
Kistik fibrozis hastaları için hayati öneme haizdir. Yanlış anlamalar neticesinde asıl yarar görecek kistik fibrozis hastaları ilaçlarına ulaşamamaktadırlar.
Kistik Fibrozis Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği (KİFDER) Başkanı İlknur Görgün ise hastaların corona virüsü sürecinde tedavileri ile ilgili aksaklık yaşamaması gerektiğini aktardı ve hastalıkla ilgili ayrıntılı bilgiler verdi. Görgün de bu ilacın kistik fibrozis hastaları için hayati bir öneme sahip olduğunu vurgularken, hastaların bu süreçte ilaç bulamamak konusunda endişe yaşamaya başladıklarını belirtti:
İlknur Görgün
KİSTİK FİBROZİS BİR SİSTEM TUTULUMU YARATIYOR
Kistik fibrozis hastalığının temelinde, hücrede oluşan DNA’daki mutasyon sebebiyle tuz geçişlerinde bir sorun yaşanıyor. Bu nedenle de vücuttaki salgılar koyu ve yapışkan hale geliyor. Bu da akciğerlerde balgamın yoğun olması ve atılmasının zor olması anlamına geliyor.
Balgamdaki bu durum zamanla akciğerlerin enfekte olmasına, hasar görmesine ve fonksiyonlarını yapamaz hale gelmesine sebep oluyor. Kistik fibrozisteki en tehlikeli olan şey solunum sisteminin etkilenmesi. Ama sadece solunum sistemi değil sindirim sistemi de etkileniyor ve gıdalar yeterince sindirilemiyor, karaciğerde siroza giden olaylar gelişiyor, pankreas hasarı sebebiyle diyabet gelişiyor. Yani her sistemde bir sorun ortaya çıkıyor. Kistik fibrozis bir sistem tutulumu yaratıyor diyebiliriz.
SADECE KİSTİK FİBROZİS HASTALARI KULLANIYOR
Son yıllarda bizim için mutasyona yönelik geliştirilen bazı ilaçlar var. ABD’de bir firma 2012’den itibaren çalışıyor. Bu ilaç tam tedavi sağlamasa da ölümcül olan solunum sistemi sorunları ile ilgili ciddi bir iyileşme sağlıyor. Hastaların 10-15 yıl kadar ömrünü uzatan bu ilaç, balgamın parçalanıp atılmasını sağlayan Dornaz alfa. Bu ilaç, yoğun ve katı haldeki akciğeri tıkayan balgamın içine giriyor ve onu akışkan hale getiriyor. Normalde böyle bir genetik sorunu olmayan insanlarda bu şekilde balgam oluşmaz. Yani bu ilaç sadece kistik fibrozis hastalığında kullanılıyor bütün dünyada.
Biz dernek olarak Alfa fedarasyonunda danışma kurulundayız. Hala her hafta toplantılar yapıyoruz. Orada bu ilacın corona virüsü tedavisinde kullanılabilir olduğu ile ilgili bir bilgi paylaşılmadı. Bu ilacın tedavi için uygulanabilir olup olmadığı ile ilgili bir veri ile karşılaşmadık.
Bu durum hastalarımız için ilacı bulamazsak ne yapacağız gibi bir panik durumu yarattı. Bu ilacın rastgele kullanılamayacağını söylemek gerekiyor. Bunun için uygun bir cihaz kullanılması şart.
TÜRKİYE’DE 3 BİN 500 KİSTİK FİBROZİS HASTASI VAR
Türkiye’deki hasta sayısı ile ilgili net bir veri yok. Belirtiler sebebiyle astım, çölyak gibi pek çok hastalıkla karıştırılıyor. Yeni doğan taramasına alınmasıyla birlikte 2015 yılından beri doğru veriler alabiliyoruz. Bu hastaların corona sürecinde tedavilerinin aksamaması çok önemli.
