Türkiye Big Mac endeksinde sondan üçüncü oldu / Haberin Peşinde Urfa
The Economist dergisi tarafından yayımlanan ve adını ünlü hamburger Big Mac’ten alan Big Mac endeksine göre 54 ülke arasında Big Mac’in dünyada en ucuz olduğu üçüncü ülke Türkiye oldu. TL dolar karşısında değer kaybettikçe Türkiye’deki yiyeceklerin fiyatı da dolar cinsinden ucuzluyor ve Türkiye’nin endeksteki sıralaması aşağı iniyor. Ülkeden ülkeye üretim ve işletme maliyetleri büyük farklar gösterdiği için endeksteki sıralama ekonomik durum hakkında fikir vermesi açısından kullanılıyor. Türkiye söz konusu endekste geçen yıl sondan 10’uncu olmuştu.
The Economist dergisi tarafından yayımlanan ve adını McDonald’s restoranlarında satılan bir hamburger çeşidi olan Big Mac’ten alan Big Mac Endeksi verileri, TL dolar karşısında hızla değer kaybederken Türkiye’deki Big Mac fiyatlarının dolar cinsinden düşük seviyelerde kaldığını ortaya koyuyor.
Dünyanın her yerinde aynı standartta üretildiği için normal koşullarda fiyatının her yerde aynı olması beklenebilecek bir ürün olan Big Mac fiyatı üzerinden “reel kur” hesabı yapılıyor. Tabii ki, sadece tek bir ürün üzerinden kur hesabı yapmak mümkün ve anlamlı değil ancak kur seviyelerine ilişkin bir fikir vermesi açısından bu hesap kullanılıyor. Aynı ürün olsa da ülkeden ülkeye üretim maliyetleri ciddi farklılıklar gösterdiği için fiyatların da farklı olması aslında normal.
TL YÜZDE 64,3 DAHA AZ DEĞERLİ
Temmuz 2020 itibarıyla ABD’de ortalama Big Mac fiyatı 5,71 dolar. Türkiye’de ise 13,99 TL. Buradan hareketle, dolar/TL kurunun 2,45 seviyesinde olması gerekiyor. Ancak kur şu an 6,86 seviyesinde. Yani Big Mac kuruna kıyasla, TL’nin dolar karşısındaki değeri olması gerekenden yüzde 64,3 daha az.
Bu açıdan Türkiye, ABD dışında 54 ülke ve euro bölgesinin yer aldığı listede sondan üçüncü sırada yer alıyor. Son iki sırada, Güney Afrika ve Rusya yer alıyor.
Geçen sene aynı dönemde Big Mac fiyatı ABD’de 5,74 dolar, Türkiye’de 13,99 TL idi. Bu verilerden hareketle, dolar/TL kurunun 2,44 olması gerekiyordu ancak kur 5,72 seviyesindeydi. Yine bu hesaba göre de TL dolar karşısında olması gerekenden yüzde 57,4 daha az değerliydi.
Temmuz 2014 ise Big Mac fiyatı 4,79 dolar, Türkiye’de 9,25 TL idi. Bu verilerden hareketle, olması gereken dolar/TL seviyesi 1,93, mevcut seviye ise 2,09 idi. Bu da, o dönem için TL’nin dolar karşısında olması gerekenden yüzde 7,8 daha az değerli olduğuna işaret ediyordu.
GÜNEY AFRİKA SON SIRADA
Big Mac endeksi verilerinde Güney Afrika Randı, dolar karşısında olması gerekenin yüzde 67,4 oranında altında yer alıyor ve bu açıdan listenin son sırasında yer alıyor.
Big Mac fiyatı ABD’de 5,71 dolarken, Güney Afrika’da 31 rand değerinde. Buradan hareketle dolar/rand kurunun 5,43 olması gerekiyor ancak mevcut kur 16,67 seviyesinde. Bu da Güney Afrika Randının olması gerekenin yüzde 67,4 altında değere sahip olduğunu gösteriyor.
Söz konusu Big Mac Endeksi, The Economist dergisi tarafından 1986 yılında yayınlandı. Endeks, 54 ülke ve Euro bölgesinin fiyat düzeyini ve satın alma gücünü o ülkedeki Big Mac fiyatlarına göre karşılaştırmasını yapıyor. 2020 Temmuz ayında ABD’de bir Big Mac’in fiyatı 5,71 dolar iken Türkiye’de 2,04 dolar. Endekse göre bir Amerikalı, ABD’deki bir Big Mac fiyatına Türkiye’de 2,8 adet Big Mac yiyebiliyor.
