Pandemi sonrasında işletmelerin nefes alabilmesi için çıkartılan ‘mücbir sebep uygulaması’ yarın sona eriyor. 1 Temmuz’dan itibaren geçerli olacak bir sistem henüz yok. Ancak firmalar acilen süre uzatımı ya da yeni sistem getirilmesi gerektiğini söylüyorlar.
Corona salgınından olumsuz etkilenen sektörler ile İçişleri Bakanlığı tarafından faaliyeti durdurulan sektörlerin, kamuya olan yükümlülüklerini belirli süre erteleyen Mücbir Sebep uygulaması yarın sona eriyor. Özellikle sınırlı sayıda sektör için bu avantajın sağlanması, kapsama dahil olmayan sektörlerin yoğun tepkisine sebep olurken, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın şu ana kadar süre uzatımı veya kapsamın genişletilmesi yönünde bir eğilimi olmadığı bildiriliyor.
Dünya’dan Hüseyin Gökçe’nin haberine göre, geçmiş dönemlerde Maliye Bakanlığı bünyesinde üst düzey görevlerde bulunmuş uzmanlar, piyasalarda mücbir sebep durumunun halen ortadan kalkmadığı için, bu aşamada getirilecek beyanname ve ödeme yükümlülüğünün kamuya yarar sağlamayacağını kaydettiler. Uzmanlar, mevcut mücbir sebep kapsamındaki sektörlerin genişletilerek, genel bir ekonomik mücbir sebep ilan edilmesini önerdiler.
Hazine ve Maliye Bakanlığı 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun verdiği yetkiye dayanarak; otomotiv, perakende, konaklama dahil 20’ye yakın sektör yanı sıra İçişleri Bakanlığı tarafından faaliyeti durdurulan iş yerlerini 1 Nisan-30 Haziran tarihleriyle sınırlı olmak üzere mücbir sebep kapsamına dahil etmişti. Bu sektörlerin beyanname verme ve ödeme yükümlülükleri, Ekim, Kasım ve Aralık aylarına ertelenmişti.
ÖZDEBİR: FİRMALAR ÖDEME GÜÇLÜĞÜ ÇEKER SÜRE UZATIMI FIRSAT TANIR
Ankara Sanayi Odası (ASO) Başkanı Nurettin Özdebir, mücbir sebep kapsamının sınırlı tutulmasının birçok firmayı olumsuz etkilediğini bildirdi.
Mayıs ayında işlerin biraz düzelir gibi olduğunu belirten Özdebir, “Mücbir sebep kapsamında ertelenen yükümlülüklerin ödemeleri yılın son çeyreğine kalmış durumda. Cari dönem borçlarıyla üst üste gelen ödemeler firmaları sıkıntıya sokacak” dedi.
Özdebir, yükümlülüklerin süresi uzatılarak yapılandırılması suretiyle firmaların birikim yapmasına olanak sağlanmasını kaydetti.
Kamuya olan borçların yapılandırılmasıyla ilgili tartışmalara da değinen Özdebir, bugüne kadar gerçekleştirilen yapılandırmaların hep Maliye’nin ihtiyacı olduğu dönemlerde yapıldığını belirterek, “Yani firmaların değil devletin daha çok ihtiyacı olduğu dönemlerde yapıldı. Aslında büyümenin en az yüzde 4’ün üzerinde olduğu dönemde yapılmalı ki yapılandırmalar ödenebilsin. Piyasanın dibe vurduğu dönemde yapılınca sürdürülebilirliğe katkı sağlamıyor” diye konuştu.
ALTAŞ: KISA ÇALIŞMA DA MÜCBİR SEBEP DE DEVAM ETMELİ
Alışveriş Yatırımcıları Derneği Başkanı Hüseyin Altaş, özellikle en büyük iş ortakları olan perakende sektörü için mücbir sebebin devamının çok önemli olduğunu kaydetti.
Altaş, “Kısa çalışma ödeneğinin devam etmesini istiyoruz. Perakendecinin bundan yaralanması lazım. İşler hala uygun değil. Tam karşılayamıyorlar. Ciro 80’in geçince karlılığa geçiyorlardı. Kısa çalışma ödeneği en azından 3 ay daha devam etmeli” dedi.
SEZER: KAPSAM GENİŞLETİLEREK YENİDEN DİZAYN EDİLMELİ
Güncel Grup Yönetim Kurulu Başkanı YMM Yılmaz Sezer, mücbir sebep koşullarının halen değişmediğini belirterek, sistemin kapsamı genişletilerek yeniden devreye alınması gerektiğini söyledi.
Yeni normal dönemiyle birlikte bazı işletmelerin açıldığını ancak sokağa çıkma yasağında bile uygulanmayan maske takma zorunluluğu getirildiğine vurgu yapan Sezer, “Doğal olarak toplumda bir tedirginlik hakim. AVM’ler, berberler, lokantalara kimse halen gitmiyor. Hatta hastanelere bile giden yok. Faiz indirimi ve taksit sayısındaki artış, ertelenen talebi biraz canlandırdı. Bunlar da inşaat, beyaz eşya ve otomotiv gibi sınırlı sayıda sektöre yaradı. Dolayısıyla şimdi beyanname ve ödeme zorunluluğu başlasa bile tahsilat pek mümkün değil” diye konuştu.
KARYAĞDI: ERTELEME YETMEZ DOĞRUDAN NAKİT DESTEĞİ LAZIM
Daha önce Gelir İdaresi Başkanlığı’nda üst düzey görevlerde bulunan Yeni Ekonomi Danışmanlık AŞ kurucu ortaklarından Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Eski Daire Başkanı Nazmi Karyağdı, piyasaların ciddi olarak durgunluk yaşadığı bir dönemde vergi yükümlülüğünü yerine getirmenin çok zor olduğunu bildirdi. Sokağa çıkma yasağının bitmesine rağmen, piyasalarda nakit sıkışıklığının halen devam ettiğinin altını çizen Nazmi Karyağdı, “Mali müşavirler bile kapsama girmemişti, şimdi mali müşavirler mükelleften para istediğinde, ‘iş yapmıyoruz ki para ödeyelim’ cevabını alıyor” dedi.
Bu koşullar altında yılın son çeyreğine kadar mali açıdan gelir beklemenin anlamı olmadığını ifade eden Karyağdı, “Piyasalara sağlanan nakit desteğinin alışverişe döndüğü sektörler dışında işler iyi değil. Şu ana kadar hep borçlanma yoluyla sorunun üzerine gidildi. Bana kalırsa erteleme de tek başına yeterli olmaz, nakit yardıma ihtiyaç var” ifadelerini kullandı.
SAYGILIOĞLU: ESAS SORUN YILIN SON ÇEYREĞİNDE YAŞANACAK
Prof. Dr. Nevzat Saygılıoğlu, bu aşamada ekonomi yönetiminin mücbir sebep halinin uzatmasını beklemediğini söyledi. Saygılıoğlu, sistem kurulurken TOBB üyeleri başta olmak üzere kapsama yönelik ciddi eleştiriler olduğunu hatırlatarak, “Kapsama giren sektörlerin açıklandığı pozitif liste yerine sadece girmeyecek sektörleri belirleyip negatif listeyle kapsam daha geniş tutulabilirdi” dedi. Kamuya olan yükümlülüklerin ekim, kasım ve aralık aylarına ertelendiğini dile getiren Nevzat Saygılıoğlu, “Esas sorun yılın son çeyreğinde yaşanacak, sorun kartopu gibi ertelendi” diye konuştu.
Pandemi döneminde, kısa çalışma ödeneği ve ücretsiz izin desteği yerine işletmelere doğrudan gelir veya kira desteği sağlanmasının daha etkili sonuç doğuracağını aktaran Saygılıoğlu, “Devlet borç ötelemesi yaptı, kamu bankalarını devreye sokarak nakit desteği sağladı. Yani bir anlamda kamu bankalarını taşeron olarak kullandı.
GENÇ: KİRALARIN ÖDENMESİ HAYATİ ÖNEM TAŞIYOR
1 Temmuz itibari ile açılabileceği yönünde karar verilen sinema salonları da mücbir sebepten faydalanan sektörlerden biri. Ancak sektörde çoğu sinema salonu açılışlarını eylüle kadar erteledi. Sinema Salonu Yatırımcıları Derneği (SİSAY) Genel Sekreteri Fevzi Genç ise şunları söyledi: “Bizim için kritik bir konu mücbir sebep. Bakanlık ile görüşmemizde de gündeme getirdik. Sinemalar açılsın ama mücbir sebep de devam etsin dedik. Bu şartlar altında açılamayacak sinema salonları da var. AVM’ler çok acımasız. Zaten çok düşük bir sezonda açılma kararı verildi. Marttan bu yana mücbir sebep sayesinde sektör rahatlamıştı. Kiralar en büyük giderimiz. Mücbir sebebin devam etmesi bizim için hayati önem taşıyor.”
ÖNCEL: İSTİHDAMI KORUMAK İÇİN DESTEKLER DEVAM ETMELİ
Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel, sektör olarak satışlarda pandemi öncesine göre hala çok geride kaldıklarını, üstelik geçen yıla göre hem maliyetlerin yüzde 20 arttığını, hem de sezona indirim yaparak başlamak zorunda kaldıklarını söyledi. Bu kapsamda faaliyetlerine devam edebilmek ve istihdamı korumak için desteklerin devam etmesi gerektiğini söyleyen Öncel, “İstihdamı korumak istiyoruz. Ama bu şartlarda çok zorlanıyoruz. İşsizlik ödeneğinin uzatılması gerekiyor. Ayrıca SSK muhtasarda da yılsonuna kadar kolaylık sağlanmalı” dedi.
ERESİN: 3 AY DAHA UZATILMALI
Türkiye Otelciler Birliği (TÜROB) Başkanı Müberra Eresin de şöyle konuştu: “Sektör olarak pandeminin başladığı mart ayına göre herhangi bir pozitif yönde değişim izleyemedik. ‘Mücbir sebep’ düzenlemesinin hayata geçtiği dönemle günümüz şartları arasında herhangi bir fark görülmemekle birlikte şartlar daha da ağırlaşıyor. Bu nedenle uygulamanın üç ay daha uzatılması yerinde olacaktır. Konuyla ilgili olarak yaklaşık iki haftadır yetkili Bakanlıklarla temaslarımızı da sürdürüyoruz. Kısa çalışma ödeneğinin uzatılamaması halinde turizm sektörü özellikle konaklama çok zorda kalacak ve yetişmiş işgücünü maalesef muhafaza edebilecek gücünü kaybedecek, biz turizm sektöründe toparlanmanın 2021 ilk yarıdan önce olabileceğini düşünmüyoruz maalesef.”
