1929’da yaşadığımız gibi ekonomik buhran geliyor / Haberin Peşinde Urfa
CHP’nin ekonomi uzmanı Milletvekili İlhan Kesici uyardı. Kesici, “Ekonomiyi, Alice Harikalar Diyarı’ndan daha tozpembe gösteren bütçe sundular ama 1929’da dünyada yaşanan buhranın benzeri geliyor. İşsizlik, iflas; tsunami gibi vuracak” dedi.
TBMM’deki 2021 yılı bütçe görüşmeleri sürüyor. Bütçe görüşülür de CHP’nin ekonomi uzmanı, planlamacı İlhan Kesici’yle ekonomi konuşulmaz mı? Konuşulur! Beykoz’daki evinde, sohbete başladık…
Tane tane anlattı, ders verir gibi, halkın diliyle konuştu Kesici: “Bütün bütçeleri Maliye Bakanı takdim eder ama Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay biz de takdim etti. Bu garip! Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde Maliye Bakanı kendi bütçesini takdim edemiyor. Garabet bir sistem.”
CHP Milletvekili İlhan Kesici, Aytunç Erkin’in gündeme ilişkin sorularını yanıtladı.
ELEŞTİRİLERE CEVAP YOK
Peki Oktay’ın bütçe takdimini nasıl buldu CHP İstanbul Milletvekili Kesici? Charles Lutwidge Dodgson’un fantazi kitabıyla
anlattı: “Bence Alice Harikalar Diyarı’ndan daha tozpembe gören bir bütçe takdimi oldu. Bütün partilerin temsilcileri konuştuktan, eleştiriler yapıldıktan sonra bütçeyi savunmak için kürsüye çıkan Cumhurbaşkanı Yardımcısı yine yazılı bir konuşma yaptı. Ne eleştiriler dikkate alınmış ne de sözler! Yazılı bir konuşma! Sadece rakamlar havada uçuşuyor.”
SAAT BAŞI FAİZ: 21 MİLYON TL
İlhan Kesici, SÖZCÜ okuyucusunu rakamlara boğmak istemediğini ancak bazı rakamlarla gerçeğe ulaşabileceğini söyledi:
“Bir faiz hesabı çıkarmak istiyorum. Konuştukları faiz konusu ne? Merkez Bankası (MB) faizi düşürdü, çıkardı vs. Lüzumsuz laflar bunlar! Esas konuya bakalım: Bütçe kitabında 2021 yılının faiz rakamı 180 milyar lira. Bu fazla görünmeyebilir. Bütçenin yüzde 14’ü. Şimdi bunu güne bölelim: 493 milyon lira… Saate bölelim: Her saat 21 milyon Türk Lirası faiz ödüyoruz. Dolara çevirelim: 2.7 milyon dolar! Saat başı bu rakam.”
HALKIN VERGİSİ FAİZE
Bu rakamların önemi ne? Söz Kesici’de: “Ödenen faiz borcunu mukayese edelim. 20 milyon insanımızdan alınan gelir vergisi var. İşçiler, memurlar, köylüler… Topladığımız vergi 220 milyar lira. Faiz borcuna ödediğimiz 180 milyar lira! Bu ateşe kar dayanmaz, can dayanmaz! Canlarından basa basa vatandaşından topladığın vergiyi sadece faize veriyorsun. Bu devam edemez! Böyle bir ekonomik yapı olmaz.”
REZERV: EKSİ 47 MİLYAR DOLAR
Gündemde sıkça konuşulan rezerve geldi sıra: “MB rezervi ne demek? İşler çok kötüye giderse, büyük afetler olursa, dünyadaki para hareketlerinde bizim aleyhimize gelişmeler olursa… Bizim yedek kaynağımız, rezervimiz olmalı! Çünkü işler düzelene kadar buradan kaynak kullanabilirsin. MB’nin rezervine bakalım. 2016 yılı Kasım ayı brüt rezerv 120 milyar dolar… Bugün rezervler eksi 47 milyar dolar! Bu da devam ettirilemez. Rezervlerimizin brüt 150-200 milyar dolar olması lazım. Para kazanacaksın… Kazandığının bir bölümünü rezervlere koyacaksın! Borçlanacaksın ve borcun bir kısmını rezerve koyacaksın. Bu iç ve dış dünya için önemli. Spekülatif döviz hareketleri yapmak isteyenlere de caydırıcı olur.”
BORÇ FAİZE GİDİYOR
İlhan Kesici’nin vurgularından birisi de dış borç: “Dış borcu, dış borç alarak döndürüyorlardı. Şimdi ne yapıyorlar? Faizini ödemek için dış borç alıyoruz. Türkiye’nin dışarıdaki itibarının sıfırın altına doğru inmiş olması, kurun yükselmesinin asıl nedeni bu! Dış borcun faizini bile ödeyebilmek için yeniden borçlanma yapıyorlar. Söylediklerimi özetliyorum… Bütçenin faizi, 180 milyar lira, Merkez Bankası rezervi: -47 milyar dolar. Borcun faizini bile ödeyebilmek için yeniden dış borç alıyorsak ne olur? Bu ülkeyi götürür duvara toslatır… Ülkeyi de şirketleri de insanları da uçurumdan atar.”
Ve geliyoruz en önemli uyarıya. Kesici, ‘1929 Dünya Ekonomik Bunalımı’ ya da diğer adıyla ‘Büyük Depresyon’a vurgu yaptı. Buhran, Kuzey Amerika ve Avrupa’yı merkez almasına rağmen, tüm dünyada yıkıcı etkiler yaratmıştı. İlhan Kesici’yi dinleyelim:
NEDEN ‘BUHRAN’ DEDİ?
“Ekonomik buhran: Sayın Genel Başkan Kemal Kılıçdaroğlu bu tabiri Türkiye’de ilk kullanan siyasetçi oldu. Bu buhran kelimesi sadece ABD’de, 1929-1932 arasında yaşanan ekonomik buhran için kullanılmıştı. Yaşananların geleceği yer, ekonomik kriz değil ekonomik buhran! Sosyal huzursuzluk. Tsunami halinde yaşanacak. İşsizlik, iflas, yoksulluk hepsi tsunami gibi gelecek. 1929 buhranı gibi 2021 ekonomik buhranı yaşanacak!”
“26 milyon icra dosyası evlerin içindeki bomba”
“Türk mahkemelerinde 26 milyon icra dosyası var. Bu ne demek? 13 milyon davalı, 13 milyon davacı var. Her aileyi 3 kişi saysak 80 milyon kişi icra dosyasıyla ilgileniyor. İcra dosyasıyla ilgilenmeyen bir kişi yok. Bu da evlerimizin içine düşmüş ateş, atılmış bomba. Devam ettirebilmek imkansız.”
İlhan Kesici
“CHP tsunamiye karşı önlem aldı”
“Bu hükümetin düşmanı değiliz… Tabloyu daha kötü göstermek için söylemiyorum bunları. Somut durum var: Tsunami gelince sadece bizi götürmeyecek ki… Hükümeti de götürecek. İşsizlik geldiği zaman AKP’li ya da CHP’li diye ayırmayacak! Kulak verin! Kulak vermezlerse… Biz CHP olarak ‘Ekonomi Masası’ kurduk. 10’dan fazla üyesi var. Ben dahil devlette müsteşarlık yapmış, ekonomi bürokrasisinden, tarım sektöründen, KOBİ’lerden, turizm sektöründen arkadaşlar var. İş dünyasıyla toplantılar yapıyoruz. Ey iş dünyası, vatandaş… İktidar bu sorunları çözemezse biz CHP olarak huzurunuza geldik ve biz çözeriz!”
Kılıçdaroğlu, TBMM’deki bütçe görüşmelerinde konuştu.
“AKP’liler, Kemal Bey’in adaylığını merak ediyorsa erken seçim kararı alır”
“Neden bunları söyledim? Seçim yok vs… Normal şartlarda 2.5 yıl sonra seçim var. Bunları neden söylüyorum biliyor musun? Hepimizin derdi bu ekonomik durum! Tsunami herkesi alıp götürür. Hükümete duysun diye söylüyorum. İş çok ciddi. Bunu çok ciddiye al ve tedbirleri de Cumhurbaşkanı Yardımcısı’nın taktığı Alice Harikalar Diyarı’ndaki gibi pembe gözlükle görme! Derdim bu! Kemal Bey bütçe konuşmalarında ‘aday mısınız’ sataşmasına çok güzel cevap verdi. Etkili konuşmalar ani yumruğa karşı attığınız yumruk gibidir! AKP’li arkadaşlar Kemal Bey’in aday olup olmayacağını merak ediyorlarsa seçimi erkene alırlar, o zaman görürler! Aday oluyor mu olmuyor mu?”
BUHRAN KİTABINI GÖSTERDİ, AKP’YE ÖNERİ SUNDU
CHP İstanbul Milletvekili İlhan Kesici, ilk basımı 1936’da yapılan “Cihan İktisad Buhranı Önünde Türkiye” adlı kitaptan örnekler verdi. Ayrıca iktidara 9 maddelik öneri listesi açıkladı.
HÜKÜMETE 9 ÖNERİ
1) Öncelikle ‘Bu iş çok ciddi demeleri’ gerekiyor.
2) Cumhurbaşkanının dışında ekonominin bir patronu olmalı.
3) Ekonomi yönetimi sadece Merkez Bankası olaylarıyla gündeme geliyor. Ekonomi bir bütündür. Planlayıcısı, programlayıcısı olacak! Yıllık, beş yıllık perspektif olmalı!
4) Türkiye’nin içinde bulunduğu durum için plan hazırlanmalı. Yurt dışına iyi anlatılmalı.
5) Biz-onlar demekten, kutuplaşmadan vazgeçecekler.
6) Ekonomiye bulduğum tarif: İsraf ekonomisi! İsraftan vazgeçmeliler.
7) Vergiler faize gidiyorsa… Herkesin altındaki makam araçları, uçaklar alınmalı. Tasarruf en tepeden başlamalı.
8) Kamu bürokrasisinde, özelde kayırmacılık var: Parti, eş, dost, akraba. Bu kalkacak!
9) Hiçbir partinin kadroları tek başına bu sorunları çözemez. Türkiye’nin tüm insan sermayesini kucaklayacak yönetim şart.
